در تاریخ حیات و حرکت سازمانها و شرکتهای مختلف دنیا شاهد حضور و تاثیر مدیران و رهبران موفقی هستیم که از هیچ، همه چیز ساختهاند و موقعیت سازمانهای خود را به سطحی ارتقا دادهاند که نقشی جهانی یافتهاند.

بررسی شیوه تفکر و مدیریت این گونه رهبران مبین این واقعیت است که آنان با وجود تفاوتهایی طبیعی که در این زمینه داشتهاند همگی «انسانشناسانی» بزرگ بودهاند که با هوش و درایت، منبع غنی ذخایر خود را شناخته و با مهارت و تدبیر گوهرهای ناب نهفته در آن را کشف و در جهت تحقق اهداف بکار گرفتهاند.

البته لازم به ذکر است برخی سازمانها و رهبران از اهمیت فرایند جذب و بکارگیری افراد مناسب غافلند. علاوه بر این امروزه چالشهایی که ویژگیهای عصر جدید هستند وجود دارد.
در این بحث سعی میشود بیشتر به مشکلات مدیران با توجه به مسائل روز صحبت شود.

می توان دردسرهای مدیریت در دهه جاری را به دو بخش تقسیم کرد:

نخست، آن دسته از مشکلاتی که بیثباتیها و سرعت تحولات تحمیل میکنند.
دوم، آن دسته از مشکلاتی که چارچوبهای فکری و دستگاههای ارزشی را متزلزل میسازند.

در کشور ما ایران نیز چند سالی است که سازمانها با دو رویکرد کلی به سمت مدیریت دیجیتالی کشیده شدهاند. نخست، برای رهایی از حجم بالای پردازشهای سازمانی و دوم، برای تظاهر به نوگرایی و مدرن بودن.

این در حالی است که سازمانهای قدیمیتر با ساختار کلاسیک به تازگی با رقیب تازهای روبرو شدهاند: سازمانهای مجازی و دیجیتال.
از سوی دیگر، مرزها در نوردیده شدهاند و تجارت و بازاریابی جهانی، همه کسب و کارهای محلی را در برابر رقبای جهانی قرار داده است.

عمدهترین چالشهای مدیریت دیجیتال عبارتند از:

۱- سواد دیجیتال

مدیران در عصر کنونی به دو نوع سواد تازه نیاز دارند. یعنی علاوه بر تخصصهای اساسی به دو دانش زیر نیز نیاز مندند :
* سواد کار با اطلاعات
* سواد کار با رایانه

سواد کار با اطلاعات همانا دانش بهرهگیری و تجزیه و تحلیل اطلاعات است. زندگی امروز بیش از هر زمان دیگری به اطلاعات وابسته است. گاه با شنیدن یک عدد، شاد و گاه غمگین میشویم.
یک عدد میتواند یک مدیر را موفق یا از کار برکنار سازد. اما به دلیل هجوم انبوهی از اطلاعات، نیاز به ابزار پردازش اطلاعات احساس میشود. این ابزار نیز رایانهها هستند.

منظور ما از رایانه تنها یک سختافزار تزیینی نیست، بلکه منظور یک سیستم اطلاعاتی دقیق و منسجم متشکل از سختافزار و نرمافزار مناسب است. کار با رایانه و بهرهگیری از سیستمهای اطلاعاتی برای اهداف پردازشی و تجزیه و تحلیل نیز نیازمند کسب تجربه و دانش تخصصی مربوط به خود است.

ضعف مدیران در این دو نوع سواد اطلاعاتی ( نوع اول و نوع دوم)، یکی از چالشهای پیش روی مدیران و دلیل مقاومت آنها در برابر رایانهای شدن امور است. حال هر نوع سازمانی که باشد خواه دولتی و خواه خصوصی، خواه تجاری و خواه فرهنگی.

۲- بیثباتی

مشکل دیگری که مدیریت دیجیتال را محدود و مشکل میکند، بیثباتی حاصل از شکلگیری فضای دیجیتال است. بدین معنی که با دیجیتال و جهانیشدن رقبا، شرایط به نحو محسوسی ناپایدار و غیرقابلپیشبینی میشود.

مناقصهها و مزایدهها، آگهیهای خرید و فروش و انجام معاملات با چنان سرعتی انجام میشوند که گاه سازمانهای کند و کماطلاع از محیط، بسیاری از رخدادهای مهم و حیاتی محیط خود را هرگز متوجه نمیشوند.

در چنین شرایطی، مدیران گاه به جای آنکه تلاش خود را مضاعف کنند و سعی کنند تا خود و سازمان متبوعشان در فضای اطلاعاتی مناسب تنفس کنند، کنارهگیری را پیشه میکنــــند و با پشت کردن به واقعیات، خود را در یک فضای بسته اطلاعاتی قرار میدهند.

۳ – روابط انسانی

توسعه شبکه جهانی و فناوری اطلاعات، جهان را در یک تور نامرئی فرو برده است. امروزه سازمانهای زیادی را میتوان یافت که از نظر جغرافیایی در سرتاسر گیتی پراکندهاند، در حالی که تحت پوشش مدیریت واحدی قرار دارند.

در این میان، تهدید روابط انسانی موجود در سازمان، بسیاری از مدیران را به بازنگری وا میدارد. کم نیستند سازمانهایی که روابط انسانی و کاری مناسب خود را یک سرمایه با ارزش تلقی میکنند و حاضر نیستند با هجوم رایانهها آن را به خطر افکنند. این نگرانی اگرچه بجا و منطقی است اما دلیل قانع کنندهای نیست.

بازآفرینی روابط انسانی و کاری، یکی از وظایف مهم یک مدیر خوب در عصر حاضر است.

۴- سرعت تحولات

مدیران امروز در هر سازمانی که باشند یک مشکل مشترک دارند و آن، سرعت تحولات است. دهه جاری نسبت به دهه گــذشته در زمینه سرعت وقوع تحولات، سرعت انتقال اخبار و رویدادها و زمــان دگرگونیها تفاوت زیادی دارد.

این دگرگونیهای تند و سریع باعث میشوند تا زمان منسوخ شدن اطلاعات یا به عبارتی تاریخمصرف آنها زود فرا رسد. همین مسئله هزینههای اطلاعاتی و عملیاتی همه سازمانها را افزایش داده است. برخورد مدیران با مقوله سرعت تحولات بستگی تام با نوع حرفه آنها دارد. ولی عموما سازمانهایی که نتوانند یک سیستم اطلاعاتی مـــناسب طراحی و پیادهسازی کنند، دچار مشکلات عدیده عملیاتی خواهند شد.

۵ – تغییر تعاریف

روزگاری، ثروت، مجموعه گنجها و ذخیرههای طلا و گوهر و در راس آن تاج و تخت بود و تولید به کشاورزی و صنایع دستی مربوط به آن محدود بود. اما در پی انقلاب صنعتی و حذف محدودیتهای پیشین بر سر راه تولید، ثروت، مفهومی تازه یافت و در تولید و ارزش افزوده، معنا شد.

بالاخره عصر صنعت جای خود را به عصر جدیدی داد که آن را با نامهایی چون عصر انفورماتیک، رایانه یا ارتباطات بیان میکنند.

امروزه شرکت بزرگ مایکروسافت نه زمین دارد و نه ماشینآلات. تنها دارایی آن یک ساختمان است و چند صد دستگاه رایانه. پس ثروت واقعی مایکروسافت یا صدها و هزاران شرکت مشابه آن جایی در جمجمه پرسنل آن قرار دارد.
ما باید به این باور برسیم که امروزه مدیران، نیازهای اطلاعاتی انبوه و متنوعی دارند و بدون طراحی یک سیستم اطلاعاتی، این نیاز برآورده نخواهد شد، بنابراین، دیجیتالی شدن، حداقل بخشی از امور اجتنابناپذیر است.

بسیاری از رهبران، هوش بالایی دارند، ولی همگی آنان ضرورتا حس کنجکاوی ندارند. مدیرانی که در سطح جهانی فعالیت میکنند کنجکاوی را پیشرانه خود برای درک هرچه بیشتر از جهان میدانند. شخصیت فردی مدیران مــوفق در عــــصر اطلاعات ویژگیهای خاصی همچون کنجکاوی را در خود دارد.

مهتاب موید