در ميان مهم‌ترين عوامل خطرزا در مكتب خشونت مي‌توان به عصبانيت، به ويژه عصبانيت ناگهاني اشاره كرد. در اين مكتب، دانش‌آموختگاني كه كنترل خشم خود را فرانگرفته‌اند، در معرض خطر عصبانيت و حتي رفتار بالقوه خشونت‌آميز قرار دارند.

هدف مديريت خشم، كمك به دانش آموختگاني است كه داراي سطح بالايي از عصبانيت هستند تا چگونگي كنترل احساسات خود را فراگيرند. كمك به اين دانش‌آموختگان در يادگيري چگونگي درك و كنترل احساسات مي‌توانند ابزاري در اختيار آنها قرار دهد تا از تشديد احساسات منفي در نتيجه، مجادلات جدي با ساير دانش‌آموختگان، معلمان و مديران اجتناب كنند.

در مديريت خشم، راهبردهايي مانند مهارت‌هاي حل مشكلات به دانش‌آموختگان آموزش داده مي‌شود تا در مواجهه با يك مناقشه، آنها را به كنترل خشم خود قادر سازد. اگرچه عناصر ويژه‌اي كه در مديريت خشم مورد استفاده قرار مي‌گيرند بسيار متنوع هستند، اكثر طرح‌ها و برنامه‌ها شيوه‌آي تركيبي از تكنيك‌ها را به كار مي‌برند.

ابتدا جوانان، توانايي خود در درك ديدگاه سايرين توسعه داده و در واقع، خود را به جاي اشخاص ديگر قرار مي‌دهند. دوم،‌اين دانش آموختگان ياد مي‌گيرند تا در زمان عصبانيت از ويژگي‌هاي احساساتي و فيزيكي خود آگاهي يابند. بعضي از طرح‌ها براي كمك به اين دانش‌آموختگان در جهت يادگيري كنترل برخود، تكنيك‌هاي آرامش‌سازي را آموزش مي‌دهند.

در پايان، دانش‌آموختگان چگونگي استفاده از يك راهبرد ويژه (مانند صبركن! فكر كن! چه كاري بايد انجام دهم؟) را براي تعديل واكنش خود به مناقشات بالقوه را فرا مي‌گيرند.

معمولا دانش‌آموختگان، مهارت‌هاي حل مشكلات را نيز آموزش مي‌بينند كه عبارتند از:

۱- تعيين مشكل

۲- تعيين راه‌حل‌هاي جايگزين

۳- توجه به نتايج هر راه حل

۴- انتخاب يك عكس‌العمل مؤثر

۵- ارزيابي نتايج آن عكس‌العمل

معمولا مهارت‌هاي مداخله نيز در ده تا بيست جلسه ۴۵ تا ۶۰ دقيقه‌اي آموزش داده مي‌شوند. آموزش بين شش تا هشت هفته طول مي‌كشد.

فعاليت‌هاي اين مرحله شامل موارد ذيل مي‌باشند:

• مباحثه گروهي

• ايفاي نقش

• مدل‌بندي رفتارهاي مناسب

• بازي‌هاي همزمان

• مشاهده نمونه‌هاي ضبط شده ويديويي

به طور معمول، حدود هشت تا ده نفر در اين جلسات شركت مي‌كنند اما تمام كلاس ممكن است يك نوع تداخل را دريافت كنند. قوانين حاكم بر گروه‌ها در همان جلسه اول وضع مي‌شوند. جلسات ممكن است يك يا دو مدرس شامل يكي از اعضاي مدرسه (مشاور، معلم يا روانشناس) و يك متخصص بهداشت رواني داشته باشند.

آنچه درباره مدیریت خشم بايد بدانيم

آموزش مديريت خشم مي‌تواند رفتارهاي خشونت‌آميز دانش‌آموختگان را در كوتاه‌مدت كاهش دهد. مشخص گرديد دانش‌آموختگاني كه مديريت خشم را فراگرفته‌اند، رفتارهاي خشونت‌آميز و مخرب خود را در منزل و كلاس، كاهش داده و خود كنترلي بيشتري نشان مي‌دهند. در يك برنامه، ۴۵ دانش‌آموخته در معرض خطر، كاهش چشمگيري را در رفتارهاي خشونت‌آميز خود نشان دادند كه اين كاهش، نتيجه ده هفته آموزش در برنامه‌اي موسوم به «ابتدا فكر كنيد» بود.

اگرچه با مزاياي كوتاه‌مدت مديريت خشم آشنا هستيم، اما نتايج طولاني مدت آن ثبات چنداني ندارند، مثلا يك تحقيق مستمر سه ساله بر روي پسران خشمگين دبستاني، كاهش ابتلاي آنها به مواد مخدر و الكل و افزايش اعتماد به نفس را نشان داد اما هيچ تغييري در رفتار بزهكارانه آنها مشاهده نگرديد. با اين حال، كودكان ۷ تا ۱۳ ساله در يك حلقه روانشناختي كه آموزش مهارت‌هاي حل مشكلات را فراگرفته بودند، عملكردهاي مشكل آفرين خود را در يك سال بعد كاهش دادند.

اگرچه دانش‌آموختگان، مزاياي آموزش مديريت خشم را از خود نشان دادند، اما كارآيي مداخله به عوامل متعددي بستگي دارد. بعضي از اين عوامل عبارتند از:

طول درمان

كارآيي آموزش مديريت خشم ممكن است به تعداد جلساتي بستگي داشته باشد كه برگزار مي‌شود. عموما شش جلسه براي ايجاد تغييرات در حالت خشونت‌آميز دانش آموختگان با شكست مواجه شده‌اند. دوازده جلسه نيز تاثيرات مثبتي بر اعمال خشونت‌آميز دانش‌آموختگان داشته و هيجده جلسه نيز اين نتايج مثبت را تقويت كرده‌اند.

چارچوب‌بندي آموزش

براي اطمينان از كارآيي مديريت خشم،‌ بعضي از توسعه‌دهندگان برنامه‌ها خاطرنشان كرده‌اند كه براي آشنايي دانش‌آموختگان با اين شيوه آموزشي، تكنيك‌هاي ويژه‌اي وجود دارند. مثلا به نظر مي‌رسد كه دانش‌آموختگان عصباني، نياز بيشتري به برنامه‌هاي آرامش‌سازي دارند. آنها غالبا معتقدند كه براي برنده شدن بايد هميشه راه‌حل‌هاي ويژه‌اي در پيش گرفت.

مربيان با دانش‌آموختگان كار مي‌كنند تا در درك اين مسئله به دانش‌آموختگان كمك كنند كه ممكن است گاهي اوقات،‌ كنترل خود را بر بعضي مسائل از دست بدهند. آنها بايد ياد بگيرند كه براي برنده شدن با سايرين همراه شوند، چارچوب‌بندي آموزش به معناي مشاهده افزايش كارآيي مداخله است.

مداخلات فرعي

مزاياي آموزش مديريت خشم را مي‌توان توسعه داد، مشروط بر اين كه با ساير مداخلات هماهنگ باشد. مثلا از دانش آموختگان خواسته شود كه علاوه بر يادگيري مدريت خشم، اهداف هفتگي خود را نيز تعيين كنند كه اين مسئله به كاهش رفتارهاي تنش‌زا در ميان آنها منجر مي‌شود. يك شيوه جامع‌تر،‌ آموزش جايگزيني خشم است كه علاوه بر مديريت خشم، آموزش و آموزش ساختاربندي شده را نيز در بر مي‌گيرد. دانش‌آموختگاني كه اين آموزش را فراگرفته باشند مي‌توانند قدرت استدلال عقلي خود را افزايش دهند.

نتيجه‌گيري

مديريت خشم، ابزاري را در اختيار دانش‌آموختگان قرار مي‌دهد تا عمل و عكس‌العمل خود را در يك مناقشه بالقوه كنترل كنند.

در كوتاه‌مدت، تكنيك‌هاي مديريت خشم نشان داده‌اند كه تاثيرات مثبتي بر عصبانيت و رفتارهاي مشكل‌آفرين دانش‌آموختگان عصباني دارند. دانش‌آموختگاني كه تحت آموزش مديريت خشم قرار گرفته باشند، كاهش مصرف مواد مخدر و الكل را نشان دادند؛ در عوض، اعتماد به نفس آنها افزايش يافت،

اگرچه مداخله نمي‌تواند رفتارهاي تنش‌زا را كاهش دهد. مزاياي طولاني‌مدت آموزش مديريت خشم بايد مورد تاييد قرار گيرند. دانش‌آموختگاني كه در جلسات كمكي مانند تدوين اهداف يا آموزش جايگزيني خشم مشاركت مي‌كنند پيشرفت‌هاي چشمگيري را در رفتار و نگرش‌هاي خود نشان مي‌دهند.

به طور كلي، مديريت خشم، مسئله‌اي است كه مي‌تواند براي كمك به كاهش رفتارهاي تنش‌زا و خشونت‌آميز در ميان افراد مورد استفاده قرار گيرد.

مهتاب موید