در اينجا رايجترين روشهاي اندازه گيري برای چاپ دیجیتال آورده شده است:

– با استفاده از رديف پيكسلي يا بعد: بعضي مردم فقط ميگويند: «يك تصوير ۱۲۰۰*۱۶۰۰» (منظور همان پيكسل است). وقتي كه با بعضي اندازههاي فايلي آشنا شديد، به طور خودكار درخواهيد يافت كه يك تصوير ۱۲۰۰*۱۶۰۰ پيكسلي و يا هر سايز ديگر چكار خواهد كرد.

– با محاسبهي تعداد كلي پيكسلها: تعداد پيكسلهاي افقي را در تعداد پيكسلهاي عمودي ضرب كنيد و تعداد كلي پيكسلها يا ابعاد پيكسلي را بدست آوريد. يك تصوير ۱۲۰۰*۱۶۰۰ بالغ بر ۱٫۹۲۰٫۰۰۰ پيكسل يا در حدود ۲ مگاپيكسل است.

– با محاسبه تعداد پيكسلها در هر اينچ و اندازهي تصوير: كافيست اندازهي خروجي مورد نظر و وضوح تصوير (ppi) را بدانيد. مثلاً، يك تصوير نامتراكم ۲۴ بايتي، RGB با وضوح تصوير رنگي ۳۰۰ppi كه با يك خروجي ۵*۴ اينچي تناسب دارد، بيشتر از يك فايل ۵ مگابايتي فضا اشغال ميكند.

– با استفاده از اندازهي فايل: تعداد كلي پيكسلها را بدست آوريد (ابعاد پيكسلي) آن را در ۳ ضرب كنيد (مجموع رنگهاي عمق بايت- ۲۴ تقسيم بر ۳) و اندازهي فايل را در بايت بدست آوريد. (هر بايت، هشت بيت است). آن عدد را بر يك ميليون تقسيم كنيد و اندازهي فايل نهايي را به مگا بايت تقريبي بدست آوريد.

مثال:
پيكسل ۱٫۹۲۰٫۰۰۰ = ۱۲۰۰ * ۱۶۰۰
بايت ۵٫۷۶۰٫۰۰۰ = ۳ * ۱٫۹۲۰٫۰۰۰ پيكسل
يا به صورت تقريبي ۵٫۷۶ مگابايت

با محاسبه ی اندازه يك سمت:

كاربران دستگاه هاي ضبط كننده ي فيلم ترجيح ميدهند، پهناي تصوير را به پيكسل داشته باشند. يك «فايل ۴K» استاندارد، فايلي است كه اندازه ي بعد افقي آن ۴٫۰۹۶ پيسكل است (همانطور كه قبلاً گفته شده دليل اين مسئله ۴۰۰۰ پيكسل نيست بلكه به آن خاطر است كه سيستم دوتايي به كار بيفتد). چون خروجي اكثر ضبط كنندههاي فيلم در قالب فيلمهاي ۳۵ ميليمتري ظاهر ميشوند، بعد ديگر (پيكسل ۲۷۳۰) نسبت به بعد اول در جايگاه درستي قرار ميگيرد و به آن اشاره نميشود.

(براي كسب اطلاعات تكميلي در زمينهي اندازه، مقياس و وضوح تصوير فايلهاي دیجیتالی خود، به انضمام كاربرد اعداد زوج و فرد و صحيح وضوح تصوير به فصل سوم از كتاب Mastering Digital Printing مراجعه كنيد)

– وضوح تصوير دستگاه چاپ دیجیتال

حال كمربند خود را محكم ببنيد چون ميخواهيم حركت كنيم!
توانايي يك دستگاه چاپ دیجیتال در باز توليد و چاپ اطلاعات در يك تصوير چقدر است؟

شما ممكن است تصويري با بالاترين وضوح تصوير ممكن را داشته باشيد اما اگر چاپگر شما قادر نباشد تمامي جزئياتي كه شما با زحمت زياد بر روي آن كار كرده ايد را به خوبي خارج و و منتقل سازد، در حقيقت وقت خود را تلف كردهايد.

در اينجا وضوح تصوير چاپگر به دو گروه اصلي قابل ذكر تقسيم ميشوند:
نشانيپذير و آشكار

– وضوح تصوير نشانی پذير در چاپ دیجیتال

چاپگرهاي دیجیتالی بايد تمامي پيكسلهاي نامفهوم تصوير را به نقاط واقعي جوهري يا لكههاي رنگي تبديل كنند. تعداد فضاهاي مختلفي در صفحه كه چاپگر قادر است در آنجا در هر بخش نقاط كوچك به وجود آورد، وضوح تصوير نشاني پذير آن است.

توجه داشته باشيد كه هر نقطه يا لكه نشاني مخصوص به خود را در صفحه دارد و تمامي اينها در مقياس dpi (تعداد نقطهها در هر اينچ) اندازهگيري ميشود.
(در اقع دانشمندان تصويرسازي از روشهاي ديگري براي صحبت راجع به وضوح تصوير استفاده ميكنند. اما من اين تعاريف و اصطلاحات را به عهدهي خود آنها ميگذارم).
آيا آن داستان مردان نابينا و فيل را ميدانيد؟

شش مرد كور براي اولين بار با يك فيل روبرو شدند. هر كدام قسمتي از حيوان را لمس كردند و از يكديگر خواستند تا كل حيوان را توصيف كنند. آنها اين كار را انجام دادند اما به روشهاي كاملاً متفاوت. فيل با توجه به توصيفات هر مرد نابينا به مار، ديوار، نيزه، بادبزن، درخت و ريسمان تشبيه شد.

اين داستان دربارهي «ظرفيت نشانيپذيري» و تعداد نقطهها در هر اينچ هم صدق ميكند. آن اعداد و ارقامي كه شما ميبينيد در هر صفحه و در هر بخش پشت سر هم قرار گرفتهاند تنها بخشي از تصوير را براي شما ميسازد و هر سازندهي دستگاه چاپي به شيوهاي متفاوت راجع به آنها حرف ميزند.

چاپگرهاي جوهر افشاني را در نظر بگيريد. ماكسيمم وضوح تصوير چاپگر اپسون Stylus Pro 4000، ۲۸۸۰ *۱۴۴۰ dpi ذكر شده است.

نكته:

تقريباً تمامي دستگاههاي چاپ دیجیتالی چندين روش كار دارند كه اين امكان را براي كاربر فراهم ميآورد كه بيش از يك امكان تنظيم براي وضوح تصوير داشته باشد؛ معمولاً بالاترين آن اعلام ميشود. هر چقدر اعداد و ارقام وضوح تصوير پايينتر باشد، چاپ سريعتر انجام ميشود اما كيفيت تصوير پايينتر ميآيد.

ماكسيمم وضوح تصوير در چاپگرهاي HP Designjet 130، ۲۴۰۰ *۱۲۰۰ dpi است. براي چاپگرهاي Canon i9900، اين رقم به ۴۸۰۰ *۲۴۰۰ dpi ميرسد.
حال، اين اعداد و ارقام به چه معناست؟

وضوح تصوير ۲۸۸۰ (يا ۲۴۰۰ يا ۴۸۰۰) به محورهاي افقي اشاره دارند و اين رقم ماكسيمم تعداد نقاطي است كه يك چاپگر ميتواند آنها را در هر اينچ از عرض كاغذ يا در مسير چاپي چاپگر بگنجاند. (شكل ۷-۲). از ماكسيمم نقاط ديگري كه يك چاپگر ميتواند آنها را در هر اينچ از طول كاغذ جاي دهد ۱۴۴۰ و ۱۲۰۰ و ۷۲۰ ميباشند (در مسير تعويض كاغذ).

به خاطر داشته باشيد كه اينها نقاط كوچك و جدا از يكديگر نيستند كه هر كدام به تنهايي در مكاني قرار دارند؛ آنها كاملاً با يكديگر تداخل داشته و بر روي هم سوار هستند. چرا اعداد افقي معمولاً بالاتر هستند؟ چون در اين حال نسبت به كاغذ، راحتتر ميتوان چاپگر را با دقت بيشتري تنظيم كرد.

همان طور كه روبرت كراوتيز، طراح نرمافزاري توضيح ميدهد: (به طور نمونه چاپگر به يكباره ۱٫۲۸۸۰مين نقطه را در يك اينچ و در يك سير افقي قرار نميدهد. آنچه كه رخ ميدهد اين است كه جوهر پخشكنهاي (nozzle) مختلفي كه در قسمت جلوي چاپگر (Printhead) قرار دارند از يك خط يا رديف ميگذرند تا آن را پر كنند. ممكن است اين كار تا هشت بار تكرار شود تا تمامي جايگاههاي نقاط مياني به چاپ برسند و رديف كامل شود. گاهي به اين خالي گذاشتن نقاط، «به هم تابيدن» (weaving) -مخصوصاً و در رابطه با اپسون- گفته ميشود). (شكل ۸-۲)

براي ديگر توليدات جوهرافشاني هم، شيوهي كار يكي است، اگر چه براي رسيدن به ماكسيمم وضوح تصوير هر كدام روش مخصوص به خود را دارند.

اچپيها براي تغيير هم وضوح تصوير افقي و هم وضوح تصوير عمودي، كاري شبيه به «طبقهبندي رنگي» انجام ميدهند. كاننها «طبقهبندي نقطهاي» را با فاكتورهاي ديگر چون قطرههاي كوچك جوهر، ساختار جوهر پخش كني كوچك و فاصلهي كوچك با جوهرپخش كن را (فاصلهي بين جوهر پخشكنها در قسمت جلويي چاپگر) (nozzle) با هم در ميآميزند تا به بالاترين ارقام dpi برسند.

همهي اينها به چه معناست؟

حقيقتاً آنقدرها هم معنادار نيست. آيا واقعاً وضوح تصوير ۲۸۸۰ *۱۴۰۰، ۳۶ درصد بالاتر از وضوح تصوير ۲۴۰۰ *۱۲۰۰ است؟ – (اگر شما تنها دو عدد را در هم ضرب كنيد). من نمونه كارهاي چاپگرهاي مختلف با اين ماكسيمم وضوحهاي تصوير را ديدهام و از صميم قلب ميگويم كه اين خيلي بهتر از آن يكي است.

نظريه بر اين اصل استوار است كه هرچقدر وضوح تصوير يك چاپگر بالاتر باشد، جزئيات بهتر چاپ ميشوند و درجهي تنال روانتر است. اين نظريه تاحدي درست است. اما احتمالاً شما به جايي ميرسيد كه بازده كار پايين ميآيد.

جنبههاي منفي وضوح تصوير بالا –سرعت چاپي پايينتر و افزايش استفاده از جوهر- در واقع بر جنبههاي مثبت آن برتري دارد، بهويژه اگر شما نتوانيد واقعاً تفاوتها را ببينيد. (براي كسب اطلاعات بيشتر به بخش «فاصلهي چشمي و شدت بينايي» مراجعه كنيد).

وقتي وضوح تصوير به پايينترين درجهي خود ميرسد، ارقام وضوح تصوير و dpi در صفحه درهم ميآميزند و از موضوع خارج ميشوند. آنها تنها بخش كوچكي از داستان را روايت ميكنند، درست مانند فيل مردان نابينا- در اينجا عوامل متعدي وجود دارند كه واقعاً داراي اهميت هستند- توانايي چاپ و توليد يك دستگاه چاپ دیجیتال در دستان «كيفيت تصوير» آن است.

عواملي مانند وضوح تصوير چاپگر، تعداد جوهرهاي رنگي، اندازه ي قطره هاي جوهر، نحوهي جايگيري دقيق نقطه ها، چگونگي تنظيم جوهر پخشكنها و جرقه، ترتيب رنگها، هدايت عمليات چاپي و نمايش يا ديترينگ (dithering) پيكسلهاي تصوير- همهي اينها با هم به كار ميآيند.

توصيه ي من:

خيلي اين عوامل را به تنهايي در ارقام dpi نگنجانيد و از آنها براي مقايسهي انواع مختلف چاپگرها يا محصولات استفاده ننماييد. در عوض، تنها از وضوح تصوير «تعداد نقطهها در هر اينچ» براي ارزيابي مدلهاي مختلف يك سازنده استفاده كنيد. در اين صورت، حداقل شما به يك زبان سخن ميگوييد.

نقطه ها،ذره ها و لكه ها

اگر صحبت از نقطهها، ذرهها و لكهها شما را گيج كرده است، زمان آن رسيده كه اين اطلاعات را در ذهن خود مرتب كنيد. از يك كارشناس و متخصص در اين زمينه به نام دكتر ري ورك كه يك قدرت بينالمللي شناخته شده در اين صنعت است خواستم تا براي من اين تفاوتها را از ديدگاه چاپ جوهر افشاني روشن سازد.

نقطه ها:

يك نقطه، يك لكه يا يك نشان در صفحهي كاغذ يا هر مادهي پذيراي جوهر افشان است كه از چاپ يك يا چند قطرهي جوهر پديد ميآيد.
يك نقطه، كوچكترين مقدار جوهري است كه از دهانهي قسمت جلوي چاپگر (Printhead) كه روي كاغذ قرار دارد به بيرون راه مييابد و يك نشان يا نقطه را شكل ميدهد.

لكه ها: در چاپ، يك لكه همانند يك نقطه تلقي ميشود.

وقتي چاپگرهاي جوهرافشاني پيكسلها را به نقاط چاپي ترجمه ميكنند، يك مكالمهي دو طرفه و برابر را به وجود نميآورند. به طور نمونه،هر پيكسل بر حسب رنگ و ارزشي كه دارد، به تعداد زيادي از نقطه ها نيازمند است.

به علاوه، چاپگرهاي جوهرافشان ميتوانند در هر نقطه، از چندين قطره استفاده كنند. بعضي چاپگرهاي HP قادرند براي هر نقطه، ۳۲ قطره جوهر مصرف كنند كه اين بيش از ۲-۱ ميليون رنگ در هر نقطه به بار ميآورد.

اما همچنان اطلاعات بيشتري در اين رابطه وجود دارد. چاپگرهاي جوهرافشان ميتوانند قطره ها را يك به يك از قسمت جلوي خود خارج سازند و آنها را در مكانهاي مختلفي در صفحه يا در يك مكان مشخص قرار دهند. آنها ميتوانند براي تشكيل يك نقطه، يك يا چند قطره را در يك مكان مشخص بيرون بريزند. آنها قادرند قطره ها را در اندازه هاي مختلف به كار برند كه اين باعث به وجود آمدن نقطههايي با اندازههاي مختلف ميشود. آنها ميتوانند براي شكل گيري يك نقطه ي واحد، فوراني از قطره ها را خارج سازند.

تمامي اين امكانات شگفت انگيز در چاپگرهاي جوهر افشاني امروز، نقش دارند.

در اين رابطه در بخش «مقايسهي تكنولوژيهاي چاپ دیجیتال» بيشتر بياموزيد.

مهتاب موید