عكسهاي رنگي

اگر چه عكاسان از همان ابتدا اميد داشتند تا تصاوير رنگي چاپ كنند و حتي در مراحلي هم موفق شدند اما جريانها و روندهاي كاري آنان مانند اتوكروم و انتقال رنگ بسيار وقت گير و مشكل بودند و عكاسي رنگي واقعي شكل نگرفت تا سال ۱۹۳۵ كه كداك براي اولين بار فيلم كداكروم خود را كه قابليت عبور نور را داشت به بازار عرضه كرد. پس از آن در سال ۱۹۳۹، آگفا اولين كاغذ براي چاپ از نگاتيوهاي رنگي كه از روش «پيوند رنگي» استفاده مينمود را معرفي كرد.

اساس كار چنين است: ظاهر سازي و تكامل شيميايي گونهاي مواد سيلور-هاليدي موادي به وجود ميآورد كه با تركيب خاصي فعل و انفعال ميپذيرد، رنگهايي را تشكيل ميدهد و در نتيجه تصوير رنگي را به وجود آورد. برخلاف عكسهاي سياه و سفيد سيلور-متاليكي، عكسها و تصاوير رنگي از لايههاي مواد رنگي تشكيل يافته كه نسبت به طيف نوري مختلف حساس است و وقتي اين لايهها كامل شدند تصوير شكل ميگيرد.

سه لايه مواد رنگي عبارتند از: لايه حساس به نور قرمز كه رنگ آبي چهار رنگ را توليد ميكند، لايه حساس به نور سبز كه رنگ قرمز چهار رنگ را توليد ميكند و لايه حساس به نور آبي كه رنگ زرد را به وجود ميآورد.

ظهور و چاپ تلفيقي

استفاده از سياه و سفيد و رنگهاي ديگر دركار، چاپ تلفيقي يا چاپ غير سنتي نام دارد. اين روش اساساً «تلفيقي» نام گرفته زيرا تمايل دارد كه در موارد مختلف از فنون و تكنيكهاي موجود استفاده و روشهاي پيشين را احيا كند. بسياري از اين روشها با ساتفاده از نگاتيوهاي بزرگ دستگاههاي كنتاكت انجام ميشوند و اكثر آنها تك رنگي هستند.

تصاوير چاپي سنتي هنرهاي زيبا

تصويرسازي و چاپ عكسهاي هنرهاي زيبا تاريخ جالب و پرافتخاري دارد كه به قرن شانزدهم و آلبرشت دورر باز ميگردد. در اينجا شرح مفصلي از انواع اصلي تصاوير چاپي سنتي هنرهاي زيبا آورده شده است.

تصاوير برجسته

در اينجا هنرمند تصويري را روي يك سطح چوبي يا سطح ديگر طراحي ميكند و سپس قسمتهاي اضافي را ميبرد و فقط تصوير طراحي شده را باقي ميگذارد.
پس از آن، با استفده از يك نورد جوهر بر روي سطح ماليده ميشد و سپس با فشار يا تماس به كاغذ منتقل ميشود. تو رفتگيها و قسمتهاي جدا شده جوهر دريافت نميكنند و جاي آنها در تصوير چاپ شده سفيد است.
ويژگي تصوير چاپي برجسته كنتراست ضخيم تيره رنگ است. اصليترين تكنيكهاي برجسته عبارتند از: برش چوب (اولين و اصليترين فن چاپ)، حكاكي بر روي چوب (كه جزئيات و طرح و نقشه بيشتري به طرح اوليه ميدهد) و كنده كاري لينوليوم (كه براي فضاهاي بزرگ با رنگهاي متضاد مناسب است)

تصاوير چاپي گراور

Intaglio (گراور) از واژهي ايتاليايي Intagliare ميآيد كه به معناي «حكاكي و كندهكاري» است. يك تصوير با يك ابزار نوك تيز حكاكي و يا با اسيد روي پليت فلزي كه معمولاً جنس آن از مس يا روي است، زده ميشود. پليت با جوهر پوشانده ميشود و سپس به گونهاي پاك ميشوند كه شيارهاي حكاكي شده، جوهر را نگه دارند.سپس پليت و كاغذ كاسته شده به دستگاه داده ميشوند تا تصوير چاپي را خلق كنند. خانواده ي تكنيكهاي چاپ و تصويرسازي گراور عبارتند از: حكاكي (يك خط كندهكاري و حكاكي شده كه ظاهر تيز و تميزي دارند)، نقطه خشككن (در حكاكي خطوط سختتر و ظريفتر كاربرد دارد)، قلمزني به طور سايهروشن (تركيببندي رنگي از خاكستري تا مشكي را سبب ميشود)، اسيدكاري (به سطوح كاملاً برجسته اختصاص دارد) و آبكاري (فرآيند اسيدكاري يك تصوير تركيبي و رنگي را پديد ميآورد).

ليتوگرافي

ليتوگرافي در سال ۱۷۹۸ ميلادي اختراع شد. يك مرحله يا فرآيند چاپ همسطح است كه هنرمندان بسياري مانند هانري دو تولوز لوتره، گويا، پيكاسو، دگاس، براك دميرو از آن حمايت كردند. براي توليد يك ليتوگراف، هنرمند از يك وسيلهي روغني مانند مداد شمعي استفاده ميكند تا تصويري را روي يك پليت سنگي يا فلزي خلق كند، سپس سطح با آب كه قسمتهاي چرب آن را به عقب ميراند مرطوب گشته و تنها به بخشهايي از پليت ميچسبد كه هنرمند آنها را مشخص كرده بود. پس از آن جوهر چاپگر با يك نورد روي پليت زده ميشود. اينبار جوهر، همانگونه كه آب از بقيه قسمتهاي پليت محافظت ميكند فقط به قسمتهاي چرب ميچسبد.
پس از آن سنگ يا پليت با كاغذ پوشانده شده و براي خلق تصوير به يك دستگاه چاپ منتقل ميشوند.

چاپ اسكرين (سريگرافي)

اين تكنيك توسط هنرمنداني چون اندي وارهل كه از ظاهر تجاري، واضح و حروف سياه و پررنگ آن استفاده ميكرد رواج يافت. براي توليد يك چاپ اسكرين، تصويري كه از يك ماده (كاغذ، پارچه يا فيلم) جدا شده به قسمتي از يك شبكهي توري كشيده شده متصل ميشود.

سپس رنگ به وسيلهي يك راكل (اسكويي جي) به درون شبكه ـ ترام ـ و روي صفحه كاغذ راه مييابد. فضاهاي پوشيده نشدهي شبكه به رنگ اجازهي عبور ميدهند در حالي كه قسمتهايي كه اشكال تصوير آنها پوشانده است رنگ را به خود راه نميدهند. براي كارهايي كه بيش از يك رنگ دارند، براي هر رنگ شبكهي جداگانهاي نياز است. چاپ اسكرين، سيلك اسكرين و سريگرافي اصطلاحات متفاوتي هستند كه براي يك فرآيند يكسان به كار ميروند.

تكچاپي (مونو تايپ)

همانطور كه از نام اين روش برميآيد تكچاپي روشي است كه در آن تصاوير چاپي تنها يك نسخه از يك تصوير واحد دارند. هنرمند تصويري را روي يك سطح صاف و صيقلي خلق ميكند كه پس از آن با يك كاغذ مرطب پوشانده ميشود و به يك دستگاه چاپ منتقل و با پشت يك قاشق يا يك ابزار ديگر يا حتي دست هنرمند ماليده و ساييده ميگردد. در اين روش تنها يك تصوير چاپي واحد توليد ميشود.

تصاوير چاپي ديجيتال

يك خبر مهم:

گروه جديدي از تصاوير چاپي با كيفيت بالا يعني تصاوير چاپي ديجيتالي به بازار آمد. ممكن است ادعاي اينكه اين روش يك دستهبندي رسمي در يك عرصهي به سرعت در حال رشد است، اقدامي خطرناك و حتي احمقانه به نظر رسد اما شما بايد از جايي شروع كنيد و اين جا، جاي مناسبي براي شروع است. حداقل ميتوان اينطور گفت كه چاپ ديجيتال ابزار جديدي است براي عكاسان و هنرمنداني كه ميخواهند گزينشها و امكانات هنري خود را گسترش دهند.

از آن جا كه هيچ حد و حصري براي واژگان تخصصي در اين زمينه وجود ندارد ( تصاوير IRIS، جوهرافشانها، گرافهاي ديجيتالي، چاپ محدود روي بوم، تصاوير چاپي با پيگمنتهاي ديجيتالي، جوهرهاي رنگي روي كاغذهاي بايگاني و…)، در حال حاضر فقط يك اصطلاح را به خاطر بسپاريد و آن هم «تصاوير چاپي ديجيتالي» است. اصطلاحي كه من آن را اينگونه تعريف ميكنم: تصاوير چاپي كه از يك ماتريس يا شبكه ديجيتالي حاصل ميشوند.
اينكه آيا اين تصاوير، تصاوير اصلي و اورژينال هستند يا چاپ مجدد، موضوعي است كه در زير بدان خواهم پرداخت.

البته از آنجا كه هنرمندان، هنرمندند ممكن است بعضي از اين دستهبنديها و گروهبنديها را رعايت نكنند.

مثلاً عكاسان مجالس عروسي و چهره در اين زمينه مشهورند چون براي بهبود و آراستن عكسهايشان هر كاري ميكنند.

استوديوي هنر كاليبري تورانس كاليفرنيا كه يك آتليهي پيشتاز و برتر است به هنرمنداني كه كار خود را با چاپ مجدد ديجيتال آغاز ميكنند و برجستهسازي سريگرافيك و غيره را به آن ميافزايند هم چاپ ديجيتال و هم چاپ سريگرافي را پيشنهاد و ارائه ميكند.
انتشارات پاميلوپس در نيويورك چاپ ديجيتالي را به شيوهاي انجام ميدهند كه در آن IRIS را با ساختار و تكنيكهاي برجسته ادغام ميكند. كاركنان استوديوي چاپ «آتليه هنر» علاقه دارند تا از تصاوير ديجيتالي به عنوان پايه و بنيان كار استفاده كنند و سپس تصاوير ديگر، كلاژ و ديگر تكنيكها را به آن بيفزايند.

چرا ديجيتال؟

تصويرسازي و چاپ ديجيتال قوانين و اصول ارتباطات ديداري و تجسمي را دگرگون كرده است. چاپ تصاوير اورژينال يا چاپ مجدد آنها به ويژه در اندازهي بزرگ و رنگي، قبلاً براي خود هنرمند يا عكاس پرهزينه، سنگين، كند و بسيار دشوار بود. به اين دلايل بود كه مزيتهاي چاپ ديجيتال آشكار گشت:

هزينه

به محض اينكه مرحله نمونهگيري و تنظيمات اوليه پايان پذيرفت، ميتوان تصوير ديجيتال را بر حسب نياز و كاربرد آن چاپ كرد. اين دقيقاً همان «چاپ برحسب تقاضانامه» است. شما براي يك بازار يا يك تصوير نياز به يك تصوير چاپي داريد؟ مشكلي نيست. صد تصوير خواهيد داشت؟ بسيار خوب، باز هم مشكلي نيست. در مقايسه روشهاي چاپي غيرعكاسي معمول به كل تصويري كه بايد چاپ شود، به يكباره نياز دارند. در نتيجه تودهاي از تصاوير به وجود ميآيند كه به نظر ميرسد آمادهي تبديل شدن به پول هستند.

ثبات

چون فايلهاي منبع ديجيتالي بر روي هارد ديسكهاي رايانه يا ديگر وسيلهي ذخيرهسازي ديجيتالي ثبت ميشوند ميتوان مكرراً از آنها استفاده كرد و با فرض اينكه وسايل، جوهرها و سختافزار و نرمافزار تغيير نكردهاند، تصاوير را با همان كيفيت اوليه چاپ نمود. طبق اين نظريه، اولين و آخرين چاپ يك تصوير در يك دورهي ده ساله بايد كيفيت يكساني داشته باشد.

ذخيره سازي

با توجه به آنچه كه گفته شده هنر و اطلاعات ديجيتالي به فضاي كوچكي در ديسك براي ذخيرهسازي نياز دارند. اگر دادههاي ديجيتالي سالم و بدون هيچگونه تغييري باقي بمانند، عمر فايلهاي ديجيتالي طولاني خواهد بود و راهي براي خواندن آنها وجود دارد. امتياز ديگر اين روش توجه هنرمنداني است كه با وسايل و تجهيزات سنتي كار ميكنند. آنها ميتوانند براي استفادههاي آتي،تمامي دادههاي ديجيتالي را كاملاً اسكن شده داشته باشند. به اين ترتيب نه تنها از تصوير محافظت ميشود بلكه براي هنرمند اين امكان فراهم ميشود كه بدون نگراني از بازاريابي و احياء تصوير خود براي چاپ مجدد به فروش نسخههاي اصلي مبادرت ورزد.

اندازه هاي بزرگتر

مسئلهي اندازه، موضوعي نيست كه آنطور كه بايد و شايد با موضوع ديجيتال مرتبط باشد، مخصوصاً با چاپگرهاي بزرگ جوهرافشاني كه با مدلهاي چهار، پنج و حتي شش فوتي (هر فوت تقريباً معادل ۳۰ سانتيمتر است) مطرح ميشود و اندازهي اين چاپگرها، اندازههايي نيستند كه بتوان از آنها به عنوان چاپگرهاي «سايز بزرگ» ياد كرد، و اغلب از آنها براي مصارف تجاري استفاده ميشود. چاپ بر روي رول كاغذ و اندازهي تصوير تنها با نرمافزار چاپگر تعيين ميگردند. براي تصاوير بزرگتر، ميتوان تصوير را به اصطلاح «كاشيكاري» كرد و اجزاي آن را گردهم آورد. و البته، ميتوان در همان فايل ديجيتالي منبع حذف و اضافاتي انجام داد و در اندازههاي مختلف به چاپ رساند.

تكنولوژيهاي چاپي هم خانواده: افست و افست ديجيتال

ليتوگرافي افست:

از آنجا كه از نظر تكنيكي روش چاپي منحصر به فردي براي چاپ آثار هنري وجود ندارد، معمولاً از ليتوگرافي افست براي بازتوليد اين آثار استفاده ميشود. چون در مقياس گسترده، اين روش مقرون به صرفه است.

پوسترهاي هنري با استفاده از اين تكنولوژي به چاپ ميرسند. بخش «افست» نام، از اصل انتقال تصوير از پليت چرخان به يك پوشش لاستيكي، پيش از انتقال نهايي آن به كاغذ ناشي ميشود. به دليل وجود شباهت در اصطلاحات و به دليل اين كه هر دوي آنها زير مجموعه «چاپ همسطح Planography» هستند، گاهي اوقات به ليتوگرافهاي هنري «ليتوگرافهاي اورجينال» گفته ميشود تا بتوان آنها را از ليتوگرافهاي افست تجاري تشخيص داد.

افست ديجيتال/ (Indigo):

در اينجا، يك تكنولوژي چاپي جديدي وجود دارد كه اساساً براي مقاصد تجاري و تبيلغاتي از آن استفاده ميشود، اما مصارف هنري هم دارد: افست رنگي ديجيتال، اينديگو (Indigo)، اساساً يك كمپاني هلندي است، اما اكنون به تقسيمبندي خاصي از HP اطلاق ميشود. (شكل ۱٫۲ را ببينيد)

افست ديجيتال از يك تصوير ساز ليزري، مركب مايع مخصوص (الكترو مركب) و يك سيستم حرارتي افست براي چاپ تصوير استفاده ميكند. از مرحله پيدايش تا چاپ تصوير، تمامي مراحل به صورت تمام ديجيتالي انجام ميشود، اين بدان معناست كه هيچ فيلم، هيچ دستگاه خروجي فيلم و كاغذ عكاسي، هيچ پليت و هيچ مواد شيميايي عكس وجود ندارد.

شما احتمالاً يك دستگاه HP Indigo را در يك چاپخانه معمولي خواهيد يافت، اما در خروجي كار هيچ نشانه محسوسي درك نميكنيد. تفاوت در اين است كه اين دستگاه در زمان بسيار كمتر و به صورت تمام رنگي كار را به انجام ميرساند.

و چون، اين دستگاه تماماً ديجيتالي است، هر اثر يا هر صفحه ميتواند بيمانند و منحصر به فرد باشد. يعني شما ميتوانيد در هر نوبت چاپ، اسامي، زبان و حتي تصاوير را تغيير دهيد. اين روش جديدي است براي چاپ كاتالوگهاي هنري، تقويمها و كارتهاي دعوت.

مهتاب موید