رسیدن به توافق با غرب از دید بسیاری از صاحبنظران و فعالان اقتصادی، کلید گشایش در وضعیت بغرنج موجود است و به نظر می رسد با این گشایش و در پی رفع تحریمها، تا حدود زیادی آرامش به فعالیتهای اقتصادی باز می گردد. البته باید گفت که توافق  تاثیرات مثبتی در اقتصاد خواهد داشت اما همه بخش‌ها با توافق بهبود نمی‌یابد و این تغییرات اقتصادی در سال جاری زیاد نخواهد بود زیرا

۱-  لغو تحریم ها ی مجدد پروسه ای زمان بر خواهد بود

۲-  با توجه به اینکه در دوران تحریم طرفهای تجاری ایران قرارداد های خود را به سمت رقبای دیگر معطوف نموده اند بازگرداندن این بازار ها نیاز به زمان بیشتری می باشد

۳- مشکلات زیر ساختی اقتصاد ایران ( دولتی بودن بخش بزرگ اقتصاد کشور – ناپایداری قوانین و …. ) و رفع آنها نیازمند زمان و رفع آنها همت بالایی می خواهد .

بنابر این  در ابتدا جو روانی رسیدن به یک توافق، یک چشم‌انداز خوش‌بینی را به بازار تزریق خواهد کرد که بهبود ساز‌و‌کارهای تولیدی و همچنین کاهش قیمت‌ها را به همراه خواهد داشت. البته درخصوص عمق این طرز فکر نمی‌توان هیچ اظهارنظری کرد زیرا وسعت توافق می‌تواند تاثیرات متفاوتی را بر بازار بگذارد. ساده‌ترین خروجی این توافق کاهش انتظاری و حتی واقعی قیمت ارز در بازار خواهد بود که کاهش قیمت تمام شده کالاهای وارداتی اولین داده بنیادین این کاهش قیمت است.

البته تجربه نشان داده است که کاهش قیمت ارز در بازار آزاد حتی کاهش تورم تولیدکننده را نیز در بر خواهد داشت. با توجه به تمامی این موارد کاهش تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده، بهبود فرآیند و کاهش هزینه تولید در داخل، تقویت حجم معاملات در بازارهای داخلی و بورس کالا و نهایتا افزایش رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری را می‌توان در صورت بروز یک توافق گسترده پیش‌بینی کرد .

تورم تولیدکننده

اگر صنایع مهم کشور را به سه بخش صنایع کوچک و پایین‌دستی، متوسط و تولیدکنندگان محصولات میانی و بزرگ (بالادستی) تقسیم کنیم این توافق با تسهیل شرایط ورود و قیمت تمام‌شده پایین‌تر مواد اولیه اصلی، ماشین‌آلات و قطعات یدکی و سهولت فاینانس‌های بین‌المللی برای صنایع بزرگ و بالادستی قطعا تورم تولیدکننده فعلی را که کاملا در مسیری صعودی می‌کند با شتاب بیشتری کاهش خواهد داد که داده بسیار مهمی برای کاهش قیمت تمام‌شده کالاهای تولید داخلی به حساب خواهد آمد.

شرایط واردات

بیشترین تاثیر توافق بر واردات خواهد بود زیرا تسهیل شرایط و کاهش نرخ ارز آزاد قطعا حجم واردات را افزایش داده و می‌تواند داده مهمی برای کاهش بیشتر تورم نیز به حساب بیاید. از طرفی گشایش‌های بانکی با سایر بانک‌های بین‌المللی هم می‌تواند به فرآیند انتقال مالی کمک شایان توجهی کند و منابع داخلی به سهولت برای واردات به حرکت در خواهد آمد.

شرایط صادرات

درخصوص بررسی شرایط صادرات وضعیت اندکی دگرگون است. ابتدایی‌ترین خروجی برداشته شدن تحریم‌ها و کاهش قیمت دلار را می‌توان کاهش جذابیت صادرات دانست زیرا سودآوری آن کاهش خواهد یافت. البته این همه ماجرا نیست زیرا با دست یافتن به توافق از یک طرف قیمت تمام‌شده در داخل کاهش یافته و از سویی با تسهیل فرآیند انتقال مالی، هزینه بازگشت پول به کشور کاهش شدیدی خواهد یافت.

با توجه به انتظار افزایش بیشتر حجم تولید، تسهیل شرایط بین‌المللی، کاهش تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده در داخل که به کاهش قیمت تمام شده می‌انجامد، تسهیل شرایط بازگشت پول به بازار داخلی، افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها و سایر مواد مشابه می‌توان به ادامه روند رو به رشد صادرات امیدوار بود که می‌تواند به رشد اقتصادی صعودی فعلی نیز کمک کند.

تاثیرات توافق در سایر حوره های مالی و ارزی

– افزایش توانمندی مالی دولت برای حمایت از پروژه‌های عمرانی؛

– سقوط انتظاری قیمت دلار در بازار داخلی که به کاهش قیمت‌ها منجر خواهد شد؛

– احتمال مقاومت بانک مرکزی در برابر کاهش شدید قیمت ارز به‌دلیل حمایت از تولید داخل و صادرات؛

– خروج حجم بزرگی از ارزهای موجود در دست مردم پس از کاهش جذابیت نگهداری آنها که به کاهش قیمت‌ها کمک خواهد کرد؛

– تسهیل محسوس شرایط صادرات مخصوصا محصولات شیمیایی و پتروشیمی؛

– احتمال افزایش قیمت‌های صادراتی محصولات پتروشیمی به‌دلیل تسهیل فرآیند صادرات و البته کاهش قیمت ارز در داخل؛

– انتظار کاهش قیمت‌ها در بازارهای داخلی مخصوصا برای کالاهای پتروشیمی به‌دلیل کاهش قیمت‌های جهانی و کاهش قیمت دلار با محوریت بورس کالا یا کالاهای وارداتی؛

– ریزش انتظاری قیمت‌ها که در کنار کاهش قیمت مواد اولیه داخلی و وارداتی می‌تواند به کاهش واقعی قیمت نهایی محصولات در بازار منجر شود.

اثرات توافق بر صنعت کاغذ :

این اثرات را می توان از دو منظر تهدید و فرصت به شرکت تحلیل نمود :

فرصتها :

روند رو به رشد بازار مصرف کاغذ:

با لغو تحریم‌ها تولید شتاب بیشتری می‌گیرد و صنایع زیر دستی که نیاز به بسته بندی کالا های خود دارند تقاضا ی خود را افزایش داده که این تقاضا منجر به افزایش تقاضا در کاغذ های بسته بندی خواهد شد . البته آهنگ این تقاضا در ابتدا کند بوده و اثرات آن از اوایل سال آینده پدیدار خواهد شد

کاهش نرخ ارز و تاثیر آن بر قیمت تمام شده داخلی :

با لغو تحریمها سقوط انتظاری قیمت ارز در بازار داخلی به کاهش قیمت‌ها منجر خواهد شد لذا ریزش انتظاری قیمت‌ها که در کنار کاهش قیمت مواد اولیه داخلی (آخال)  و وارداتی می‌تواند به کاهش واقعی قیمت نهایی محصولات کاغذی در بازار منجر شود.

افزایش تعداد مشتریان و بازگشت مشتریان از دست رفته شرکتها :

با رونق بازار کاغذ بسته بندی (البته با آهنگ کند تری نسبت به سایر صنایع مانند پتروشیمی ها و … ) میزان تقاضا برای کاغذ تولیدی شرکت از سوی مشتریان افزایش خواهد یافت و احتمال بازگشت مشتریان قبلی و افزایش مشتریان کاغذ سازی ها دور از دسترس نخواهد بود

تسهیل در صادرات و افزایش صادرات کالاها :

با لغو تحریمها به مرور شاهد افزایش صادرات به دلیل برداشته شده تحریمهای بانکی و سهولت در صادرات کالا خواهیم بود که این کالاها نیاز به بسته بندی با کیفیت خواهند داشت لذا با توجه به کیفیت کاغذ های تولیدی داخلی این مهم می تواند به عنوان یک فرصت برای این صنعت باشد .

گردش نقدینگی:

به واسطه تحریم بانکی، امروز ما به نظام بانکی جهان متصل نیستیم و از نرخ بهره جهانی بی بهره شده ایم، لذا گردش مالی بانکهای داخلی محدود تر می بود و این منجر می شد که یک تولید کننده داخلی جهت اخذ نقدینگی از بانک قیمت تمام شده کالا خود را افزایش دهد . لذا با توجه به برداشته شدن تحریم های بانکی و دسترسی مشتریان شرکت به نقدینگی بیشتر و افزایش توانمندی مالی آنها پیش بینی می شود فروش محصولات از دوره های بلند مدت به کوتاه مدت و در نتیجه فروش نقدی تر منجر شود .

تهدیدات توافق بر صنعت کاغذ :

مشکل تامین مواد اولیه به علت روند مثبت رشد تقاضا

با لغو تحریم ها احتمال تقاضا برای کاغذ بسته بندی ( همانگونه که در بالا اشاره نمودیم ) افزایش یافته لذا رقابت برای تامین و خرید مواد اولیه (آخال) از سوی کاغذ سازی ها افزایش خواهد یافت و با توجه به کاهش واردات در دو سال اخیر میزان آخال نیز به نسبت این کاهش کم شده و ممکن است سرعت تقاضا برای آخال در پی بالا رفتن تولید کاغذ سازی ها هماهنگ با سرعت افزایش جمع آوری آن نباشد و این ممکن است به کاهش میزان آخال در برهه ای از زمان بیانجامد که تاثیر در افزایش قیمت آن خواهد داشت. البته این امر گذرا خواهد بود و با افزایش تولید سایر صنایع و واردات کالاها این توازن برقرار خواهد شد .

تمایل به سرمایه گذاری جدید در صنعت کاغذ

با لغو تحریمها و تسهیل سرمایه گذاری های خارجی و ورود شرکتهای اروپایی امکان سرمایه گذاری در بخش صنعت کاغذ دور از انتظار نیست و این سرمایه گذاری ها اگر با تکنولوژی های جدید باشد که قیمت تمام شده و کیفیت بهتری ارئه می نمایند ، می تواند به عنوان تهدید برای سایر شرکت ( بخصوص شرکت های کوچک ) قلمداد گردد . ویا ممکن است بخش خصوصی با تسهیل در ورود تکنولوژی ها به بازسازی خطوط تولید خود اقدام و رقابت در عرصه بازار برای سایر شرکتها را تنگ تر نمایند .

کاهش نرخ ارز و سهولت در واردات کاغذ بسته بندی  و  افزایش واردات آن

واردات انواع کاغذ بسته بندی با کاهش نرخ ارز و سهولت در واردات می تواند سرعت بیشتری بگیرد و بازار داخلی و تولید کننده داخلی کاغذ را با خطرات جدی روبرو نماید لذا پیش بینی این موضوع با افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده نهایی می تواند از خطرات احتمالی آن بکاهد .

آثار عدم توافق احتمالی بر اقتصاد ایران

واقعیت این است که تحریمها تا به امروز بر اقتصاد ما تأثیرگذار بوده است و این را باید قبول کرد که خروج از رکود و تورم در صورت رفع تحریمها آسانتر است. عدم دست نیافتن به یک توافق به این معنی است که غرب تحریم‌های جدیدی را بر افراد و شرکت‌های دیگر وضع خواهد کرد که مشکلات کنونی را افزایش می‌دهد. این مطلب البته تاثیر گسترده‌ای بر بازار نخواهد داشت؛ ولی افزایش انتظاری قیمت دلار در بازار داخلی، ادامه شرایط سخت واردات ، ادامه تحریم‌ها و طولانی شدن روند رکود تورمی و افزودن به مشکلات تولید کنندگان و کاهش نقدینگی آنها را می‌توان از خروجی‌های آن دانست.

درخصوص صادرات شرایط فعلی ادامه می‌یابد و حتی افزایش قیمت ارز شاید بتواند در مقطع کوتاه یک فاکتور محرک برای بهبود حجم صادرات، قلمداد شود ولی با ادامه روند تحریم ها ، صادرات محدود به چند کشور همسایه میگردد.

فرصتها و تهدیدهای عدم توافق:

تهدید ها عدم توافق : ادامه رکود اقتصادی صنایع

ادامه رکود فعلی می تواند از اثرات عدم توافق تلقی گردد و ادامه آن بر صنعت کاغذ و صنایع وابسته (‌کارتن سازی ها )     تاثیرات منفی بر تولیدات آنها داشته و این کاهش تولید بر قیمت تمام شده و سود آوری شرکت اثرات منفی در پی خواهد داشت

کاهش نقدینگی

با ادامه تحریمها و پیش بینی رکود بیشتر در صنعت عاملی خواهد شد که گردش نقدینگی در بین مشتریان شرکت کمتر و اثرات آن بر شرکت به صورت فروش های بلند مدت تر و عدم تامین تعهدات آنها به خاطر مشکلات مالی بروز خواهد نمود که می تواند نقدینگی شرکت با مخاطراتی همراه سازد . همچنین اثرات آن بر افزایش چک های برگشتی و شرایط نامطمئن بازار گردد.

بالاتر رفتن قیمت تمام شده محصول و کاهش سود

ادامه روند تحریم باعث افزایش هزینه ها ، بالا رفتن قیمت حامل های انرژی ، افزایش سایر عوامل تاثیر گذار در قیمت تمام شده و عدم امکان افزایش قیمتها به نسبت این افزایش ها باعث کاهش حاشیه سود شرکتها خواهد شد.

کاهش تقاضا برای تولیدات شرکتهای کاغذ سازی در پی کاهش تولیدات سایر صنایع

در صورت عدم توافق و ادامه روند کنونی و تشدید تحریمها تولیدات صنایع داخلی با خطر کاهش تولید مواجه خواهند شد که این کاهش تولید برتقاضای کاغذ بسته بندی تاثیر مستقیم و سریع می گذارد لذا کاهش تقاضا موجب افزایش رقابت ، کاهش قیمت و کاهش تولید به همراه خواهد بود که تاثیر مستقیم بر سود آوری شرکت خواهد داشت .

کاهش تعداد مشتریان و کاهش قدرت چانه زنی شرکت

در صورت ادامه تحریم ها و ادامه وضعیت کنونی بازار (رکود ) امکان  انباشت کاغذ در انبارها بیشتر می گردد  این خطر      می تواند شرکتهای کاغذ سازی را در شرایطی قرار دهد که بخواهد جهت تامین هزینه های خود و خالی نمودن انبار از کاغذ های تولیدی قیمت فروش خود را تا نقطه سر به سر و یا حتی زیان کاهش دهد .

فرصتهای عدم توافق :

عدم کاهش نرخ ارز و تاثیر آن بر واردات کاغذ

در صورت عدم توافق قیمت ارز در شرایط فعلی باقی می ماند (شاید با افزایش هم مواجه گردد ) و قیمت واردات کاغذ برای مصرف کننده داخلی گران تمام خواهد شد (افزایش هزینه واردات ) لذا این می تواند به عنوان یک فرصت برای صنایع داخلی تولید کننده کاغذ به حساب آید . لازم به ذکر است که بخشی از مصرف کاغذ بسته بندی از طریق واردات تامین می گردد افزایش نرخ ارز باعث افزایش قیمت فروش کاغذ های وارداتی و هم چنین افزایش هزینه های مستقیم تولید کاغذ (شرکتهایی که از خمیر وارداتی و مواد کمکی افزودنی جهت تولید کاغذ استفاده می نمایند) می گردد که از این می توان به عنوان یک فرصت در شرکتها سود برد. یکی از تاثیرات مثبت افزایش نرخ ارز حل مسئله ارزان نمایی کالاهای وارداتی و گران نمایی تولیدات داخلی و در نتیجه توانمند شدن تولید داخل و رشد اشتغال می باشد

عدم تمایل به سرمایه گذاری جدید

در صورت ادامه روند تحریم ها سرمایه گذاری در صنعت کاغذ سازی با توجه به اینکه تکنولوژی این صنعت در اختیار کشورهای اروپائی و آمریکایی می باشد به سهولت امکان پذیر نخواهد بود  لذا جهت راه اندازی خطوط جدید با تکنولوژی روز دنیا با توجه به تحریمها به سختی امکان پذیر خواهد بود ضمنا به دلیل بالا بودن حجم سرمایه گذاری در صنعت کاغذ بخصوص تست لاینر و وایت تاپ و بالا بودن میزان انرژی مصرفی در این صنعت ریسک بالایی داشته و از عهده سرمایه گذار داخلی خارج می باشد و این می تواند خطر ورود تکنولوژی های جدید و تهدید شرکت که از تکنولوژی قدیمی بهره می برد ، بکاهد .

با تشکر

حسن زاده – صنایع کاغذ سازی کاوه

خبرنگار حمیدی