یکی از مولفه‎های مهم و تعیین‎کننده در پیشرفت کشورهای توسعه یافته جهان و توفیق آنها در افزایش روزافزون تولیدات و تصاحب بازارهای جهانی، بسته بندی استاندارد و ارائه تولیدات در پوشش بسیار زیبا و مناسب است.

فرهنگ بسته بندی محصولات و تولیدات، برای ارائه و فروش در بازارهای مختلف جهان، موردی است که در سال های اخیر، جایگاه ویژه ای را کسب کرده است و به عاملی مهم در میزان فروش یک واحد تولیدی تبدیل شده است. هر قدر بسته بندی یک محصول، زیبا، مناسب، در برگیرنده مشخصات و معرف محصول و مهم این که مطابق با جنبه‎ها و خصوصیات روانشناختی خریداران باشد، به همان اندازه، از بازار و فروش خوبی برخوردار خواهد بود.

این امر تا آن جا اهمیت دارد که در بسیاری از موارد بسته بندی زیبا و مناسب محصول، خریداران را مجذوب خود کرده و به مقیاس زیادی مسئله کیفیت را تحت الشعاع قرار می دهد.
در این صورت است که خریدار به راحتی از کالای با بسته بندی ساده و یا نامناسب می گذرد و محصولی را می خرد که از پوشش یا بسته‎بندی زیباتری برخوردار باشد، هر چند که از لحاظ کیفیت پایین تر از اجناس دیگر باشد.

در یک کلام، می توان چنین گفت که عامل اساسی در جهت فروش هر چه بیشتر اجناس و کالاهای تولیدی واحدها و فابریکه ها، ایجاد و پیدایش اشکال و روش هایی خاص، جدید و جذاب در ارائه آن محصولات به مصرف کنندگان است.

حال ببینیم که صنعت بسته بندی، در راستای تحقق اهداف اقتصادی و تولیدی کشورمان، چه نقشی را می تواند ایفا نماید. کشورمان همواره در تلاش است تا تفاوت بسیار و فاحش بین میزان واردات و صادرات خود را کم کند و تولیدات خود را به منظور رفع نیازهای داخلی و فروش در بازارهای خارجی، افزایش دهد. اما همان طور که گفته شد، افزایش تولیدات و فروش آنها در بازارهای جهانی، مستلزم این است که ما صنعت مدرن بسته بندی را وارد کشور کنیم و در تمام زمینه های تولیدی از آن استفاده نماییم.

چنان که می بینیم، میزان صادرات مان به میزان زیادی به نسبت نبود همین صنعت بسته بندی، بسیار ناچیز است و بسیاری اوقات، از محصولات و تولیدات به خاطر فقدان بسته بندی و پوشش مناسب، سوءاستفاده صورت گرفته و به نام دیگر کشورها، صادر می شوند. به طور مثال، از بخش زراعت و محصولات زراعتی یاد می کنیم.

متأسفانه اکثر محصولات زراعتی، اعم از میوه های خشک و تازه و انواع سبزیجات، به علت نداشتن بسته بندی مناسب و استاندارد، علی‎رغم دارا بودن کیفیتی عالی، با قیمت بسیار نازل به کشورهای دیگر منتقل شده و پس از پروسس و بسته بندی بسیار شیک و مدرن، به نام آن کشورها به ممالک دیگر به خصوص اروپا و آمریکا صادر می شوند. و در حالی که محصول است، سود اصلی را کشورهای دیگر می برند. البته باید اذعان کرد که سکتور زراعت و محصولات زراعتی تنها یکی از مواردی است که بر اثر نبود صنعت بسته بندی، زیان های فراوان دیده است.

جای تأسف این جاست که دولت و ارگانهای اقتصادی و تجاری کشور، با وجود اهمیت بسیار زیاد این صنعت، هنوز هیچ کار قابل توجهی در این زمینه انجام نداده‎اند. این در حالی است که در بسیاری موارد، این بسته بندی و پوشش مناسب است که تعیین کننده برای انتخاب خریدار است.

چرا که در بسیاری موارد به خصوص در کشورهای توسعه‎یافته، خریداران، برای زیبایی و شیک بودن پوشش محصول اهمیت فوق‎العاده‎ای قائل هستند. البته این بدان معنا نیست که بسته بندی مهم تر از کیفیت است، نه بسته بندی مهم تر از کیفیت نیست، اما این را نیز نباید فراموش کرد که کالای باکیفیت، بدون بسته بندی و پوشش مناسب، در جهان امروز خریداری نخواهد داشت.

بسته بندی در اقتصاد و بازارهای امروزی، از چند لحاظ حائز اهمیت است و در صنعت بسته بندی، معمولا باید فاکتورهای مختلفی در نظر گرفته شوند.

بسته بندی و تولیدکنندگان:

در اکثر کشورهای توسعه یافته، تولیدات کارخانه جات و واحدها تولیدی با یک سری مشخصات خاص ارائه می شوند که ضمن رعایت صداقت کاری، سلیقه و نظر خریدار را نیز همراه دارد. مثلا در کشورهای پیشرفته جهان دیده می شود که در بسته بندی محصولی مانند کرم دندان، ضمن زیبایی پوشش کرم دندان، گاهی اوقات در کنار محصول اصلی، یک کرم دندان کوچک تر و یا یک بورس دندان به عنوان هدیه فروشنده به خریدار قرار می دهند و نه تنها از کیفیت و کمیت جنس اصلی کم نمی کنند، بلکه در صدد دسترسی به راهی جهت جذب مشتریان بیشتر می باشند.

اصولا در کشورهای مختلف دنیا، بحثی علمی در مورد مقوله «بسته بندی و تولیدکنندگان» مطرح می باشد که صاحبان واحدهای تولیدی می کوشند تا از خود خلاقیت های خاصی، به منظور فروش هر چه بیشتر محصولات خود نشان دهند. ما نیز باید این را بدانیم که بسته بندی مناسب برای افزایش فروش تولیدات بسیار مهم است و در حقیقت مردم انتظار دارند که اول کیفیت و کمیت جنس، روی پوشش آن درج شده باشد و بعد، کیفیت و کمیت کالا به میزان واقعی برابر آن چیزی باشد که روی جلد یا بسته بندی آن محصولات نوشته شده است.

بسته بندی و مصرف‎کنندگان:

نکته‎ای که در این جا حائز اهمیت است، آن است که اجناس تولیدی باید در جهت استانداردهای خاص مصرفی حرکت کنند و آن چیزی نیست، جز سلایق فردی و معیارهای عامه پسند.

در جایی که حجم وسیعی از اجناس مصرفی وجود دارند، رقابت بین تولیدات بسیار زیاد است و در چنین بازاری، محصولی گوی سبقت را خواهد ربود که از کیفیت خوب و بسته بندی زیبا و متناسب با سلیقه خریداران، برخوردار باشد و اینجاست که صنعت بسته بندی، مؤثر بودن خود را نشان می دهد تا جایی که طبق نظر بسیاری از کارشناسان بازار و تجارت، این صنعت را می توان، خروجی و عامل اساسی موفقیت واحدهای تولیدی، عنوان کرد.

در این بخش، علاوه بر زیبایی محصول، به مواردی از نظر مقاومت بسته‎بندی، شکل و هندسه بسته بندی، مشخصات مواد داخل بسته بندی و… توجه زیادی می شود که خود در جهت آشنایی بیشتر مردم با آن کالا بوده و نیز اطلاعات دقیق روی آن، به بالا رفتن فروش و رضایت خریدار از محصول، کمک به سزایی می کند.

پس به وضوح دیده می شود که بسته بندی کالا و قبول و رضایت مصرف کننده، به عنوان دو رکن جدانشدنی از هم، رونق و افزایش فروش کالاهای تولیدی را به همراه دارد.

بسته بندی و محیط زیست:

طبق آمارهای اعلام شده از سوی سازمان های جهانی، هر فرد به اندازه وزن خود در ماه زباله دور می ریزد. بحث بسته بندی در مقوله محیط زیست از آن جهت اهمیت دارد که خود این مبحث و دور ریختن جعبه ها و پوشش های محصولات، به عنوان کلیدی در جهت باز کردن درهای متعدد اشتغالزایی در نظر گرفته می شود. در این راستا، بهتر است تا در صنعت بسته بندی، از موادی استفاده شود که قابلیت برگشت و استفاده مجدد را داشته باشند تا بتوان از حجم بالای مواد بازیافتی به منظور مصارف دیگر از جمله صنایع پلاستیک، کودهای کیمیاوی، صنایع لاستیک و… استفاده نمود.

طبق اطلاعات منتشره در سطح جهان، هم اکنون شرکت های بزرگ تولیدی، می کوشند تا بسته بندی کالاهای خود را به گونه ای انجام دهند که با استفاده از این روش ها، نه تنها از انباشتگی زباله های مدفون شده جلوگیری گردد، بلکه باعث افتتاح و اجرای خطوط تولیدی جدید شود.

بسته بندی و حمل و نقل:

در دنیای امروز، پروسه ترانسپورت و حمل و نقل تولیدات، یکی از ارکان اساسی تولید کالا که عبارت از هزینه مواد مصرفی و اولیه، هزینه کارگر و هزینه حمل و نقل می باشند را تشکیل می دهد.

با توجه به اهمیت خاص مقوله حمل و نقل و ترانزیت کالا، صنعت بسته بندی محصولات، ارتباط مستقیم با ترانسپورت آن دارد. در پروسه تولید کالا، علاوه بر استفاده از موادی با کیفیت بالا، نحوه بسته بندی و شکل و هندسه آن بسیار مهم است و در عملیات بسته بندی گروهی محصول، نقش مهمی را ایفا می نماید.

بدین صورت که هر چقدر اجناس تولیدی در ردیف های چندتایی بیشتری مرتب شوند و کنار هم قرار گیرند، تعداد زیادتری از کالاها به صورت یک جا بسته بندی می شوند و به صورت مجموعه های مرتب، کنار هم قرار گرفته و آماده حمل می گردند. نتیجه آن، این است که هر مقدار تعدادکالاهای تولیدی در یک مجموعه حمل و نقل بیشتر باشند، هزینه حمل اختصاص یافته بر هر یک از آنها کمتر بوده ودر نتیجه بازار رقابت بهتری را دارا خواهند بود. پس به راحتی نقش بسته بندی در حمل و نقل بهتر و در نهایت توسعه اقتصادی کشور را می توان مشاهده نمود.

در دنیای امروز، بسته بندی مناسب و زیبا یکی از ارکان اساسی در تولیدات یک مجموعه تولیدی و موفقیت آن در بازار رقابت بین المللی است. به جرأت می توان گفت که محصولات کشور ما اگر تا کنون نتوانسته اند، جایگاه مناسبی را کسب کنند و در نهایت هنوز واردات کشور پنج یا شش برابر میزان صادرات آن است، یکی از دلایل عمده آن، پروسس و بسته بندی غیر استاندارد محصولات است. در بازار امروز، محصولی که بسته بندی و پوشش مناسب نداشته باشد، حتی اگر از کیفیت خوبی هم برخوردار باشد، جایی برای فروش ندارد. پس چه خوب است که متشبثین و تولید کنندگان، این امر را جدی بگیرند و سعی کنند تا با تولید محصولاتی باکیفیت، در پوشش و بسته بندی مناسب و زیبا، به رقابت با محصولات خارجی بپردازند و به سوی جذب بازارهای داخلی و خارجی پیش روند.

مهتاب موید