اول بهمن ماه سال جاری اهالی و فعالان صنعت چاپ و بسته‌بندی ایران شاهد برگزاری شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران خواهند بود. نمایشگاهی که تاکنون ۱۶ دوره برگزار شده و به طور قطع باید از تجربه‌ی ارزنده‌ای در این زمینه برخوردار باشد. هدف اولیه برگزاری این نمایشگاه قرار دادن ایران را در مسیر ترانزیت صنعت چاپ منطقه بود. به ادعا و گفته‌ی مسوولین و مدیران صنفی و دولتی صنعت چاپ ایران در زمانی که نمایشگاه تهران آغاز به کار کرد، به استثناء یکی، دو کشور همجوار دیگر کشورهای منطقه هیچ نمایشگاه چاپی را در کشورهای خود برگزار نمی‌کردند.

لذا دست‌اندرکاران، برنامه‌ریزان و مدیران این نمایشگاه می‌توانستند با استفاده بهینه از زمان و فرصت‌های به دست آمده، این نمایشگاه را تبدیل به اثربخش‌ترین، مهم‌ترین و کارآمدترین نمایشگاه منطقه، چه در سطح خاورمیانه و چه در سطح کشورهای عضو سازمان منطقه‌ای اکو و چه در سطح کشورهای غرب آسیا نمایند. لیکن متأسفانه نه تنها این نمایشگاه از کیفیت مطلوب و استانداردی برخوردار نیست که هنوز هم شاهد انتقادات و مشکلات ابتدایی و ساده‌ای هستیم که شرکت‌کنندگان و حاضران در نمایشگاه از آن دارند.

شاید دیگر بحث و تبادل نظر در خصوص دست‌یابی به جایگاه‌های رفیع در سطح منطقه و بین‌الملل دیر شده و انتظار بیهوده‌ای باشد. چرا که امروزه شاهد برگزاری نمایشگاه‌های بسیار معتبر بین‌المللی در برخی کشورهای منطقه هستیم. نمایشگاه‌هایی که توانسته‌اند با تکیه بر پشتوانه‌های عظیم علمی و بهره‌مندی از تجربیات کشورهای توسعه‌یافته در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی، مجموعه‌های نمایشگاهی استانداردی را دایر کنند که در سطح جهانی مورد تأیید کارشناسان و متخصصان قرار گرفته است.

به عنوان نمونه در شانگهای چین، شرکتی تحت عنوان شرکت نمایشگاهی شانگهای تأسیس شده است. این شرکت نسخه چینی شرکت نمایشگاهی دوسلدورف است. شرکتی که سابقه برگزاری نمایشگاه دروپا ـ مهم‌ترین و بزرگ‌ترین نمایشگاه صنعتی، تخصصی در تمام جهان ـ را در کارنامه عملکرد خود دارد. شرکت چینی تحت لیسانس شرکت نمایشگاهی دوسلدورف فعالیت می‌کند.

به طور حتم وجود چنین رویکردهایی سطح نمایشگاهی و صنعتی کشور چین را بسیار ارتقاء داده و کیفیت بسیار مطلوبی را در صنایع این کشور ایجاد نموده است. اگر برخی از کارشناسان و مسوولین امر کشور چین را با ایران قابل مقایسه نمی‌دانند، نمونه‌های بسیاری از کشورهای ترکیه (نمایشگاه‌های تویاپ و Sign Istanbul در استانبول)، امارات عربی متحده (نمایشگاه‌ ، Paper Arabia و…)، عربستان (نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی ریاض)، هندوستان (نمایشگاه پامکس) و… را می‌توان مثال زد.

زمانی که نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران برای اولین بار که عنوان بین‌المللی را نیز یدک می‌کشید برگزار شد، در هیچ یک از کشورهای فوق هیچ نمایشگاهی برگزار نمی‌گردید. (البته برخی از کشورها به صورت همزمان برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی صنعت چاپ را در دستور کار خود قرار دادند.) حال با کمال تأسف شاهد هستیم که کمپانی‌ها و شرکت‌های مطرح بین‌المللی و جهانی در این نمایشگاه‌ها حضوری فعال و قدرتمندانه دارند و نمایشگاه تهران سال به سال به عقب برگشته و سیر قهقرایی را طی می‌نماید.

به نظر می‌رسد بروز این شرایط عوامل و دلایل مختلفی داشته باشد. تاکنون جلسات متعدد و فراوانی که رنگ‌و‌بوی انتقادی نیز داشته است نسبت به نحوه برگزاری نمایشگاه تهران برگزار شده است. جلساتی که در ظاهر به موضوع آسیب‌شناسی نمایشگاه و کیفیت برگزاری آن پرداخته‌اند. لیکن این‌گونه جلسات همواره با دو مشکل اساسی روبرو بوده است.

اول آن‌که در بسیاری از این جلسات موضوعات به صورت ریشه‌ای و کارشناسی مورد ارزیابی قرار نگرفته‌اند و مشکل دیگر آن‌ها عدم شنوایی از طرف مسوولین امر و مدیران ارشد صنعت چاپ کشور بوده است. به بیان دیگر، یا این جلسات نتایج کارشناسی و علمی به دنبال نداشته است و یا اگر هم نتایج درخور توجهی داشته‌اند، با بی‌اعتنایی و بی‌توجهی مسوولین و مدیران روبرو شده است. لذا هیچ‌یک از این دست جلسات نتیجه مؤثر و قابل قبولی ارائه نکرده‌اند. هیچ‌یک از این جلسات نتیجه و پیامد درخور توجهی نداشته و در نتیجه نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران نیز همانند موارد بسیار دیگری از صنعت چاپ ایران دست‌خوش سلیقه‌های شخصی و فردی مدیران شده و هیچ نتیجه از آن حاصل نمی‌شود.

شاید زمان آن رسیده باشد که برای یک‌بار هم به آسیب‌شناسی دقیق تشکل‌ها، نهادها، ساختارها و مجموعه‌های صنفی پرداخته، ساختار انتخاب و انتصاب اعضای هیات رئیسه‌ها و مدیران آن‌ها مورد بررسی و کارشناسی متخصصان و تحلیل‌گران این حوزه قرار گیرد.

باید از مدیران اتحادیه‌ چاپخانه‌داران تهران، لیتوگراف تهران و صحافان تهران سوال شود که نمایشگاه بین‌المللی تهران به کدام سمت و سو می‌رود؟ شما چه نقشی در سیاست‌گذاری و تدوین برنامه‌های راهبردی آن دارید؟ برگزارکنندگان این نمایشگاه چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

چه چشم‌اندازی را برای آینده این نمایشگاه در نظر دارید؟

به بهانه ایام برگزاری شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران و با توجه به رسالت مطبوعاتی ماه نامه چاپ و تبلیغات در انعکاس اخبار و تحلیل های کارشناسی در خصوص زمینه کاری صنعت چاپ و نشر کشور، میزگرد چند و چون برگزاری نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران (تاریخچه، بایدها و نبایدهای نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران) با حضور آقایان محمد کلاری ـ رئیس سابق هیات رئیسه اتحادیه چاپخانه‌داران تهران، عضو هیات مدیره فعلی و مسوول چهار دوره برگزاری نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران، محمد بلالی ـ نایب رئیس سابق اتحادیه چاپخانه‌داران تهران و مسوول برگزاری چهار دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران و سید حجت مجابی ـ مدیر اجرایی سابق اتحادیه چاپخانه‌داران تهران، عضو هیات مدیره فعلی و مسوول برگزاری چهار دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران در دفتر ماه نامه چاپ و تبلیغات برگزار شد

آن‌چه در پی می‌آید نقطه‌نظرات، دیدگاه‌ها و انتقادات حاضران در میزگرد نسبت به رویدادهای صنعت چاپ ایران در بدنه‌ی صنفی آن می‌باشد و ماهنامه چاپ و تبلیغات آمادگی دارد تا در صورت تمایل نسبت به انعکاس و درج نظرات دیگر فعالان صنفی صنعت چاپ ایران در شماره‌های آتی این نشریه اقدام نماید.

در این میزگرد موضوعات مختلفی مطرح و حاضران، نقطه‌نظرات خود در مورد آن‌ها ابراز داشتند. در ابتدا موضوع برگزاری نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی مورد ارزیابی قرار گرفت. محمد کلاری در این مورد گفت:

امسال شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران برگزار می‌گردد. این نمایشگاه تاکنون سه مجری داشته است. در ۹ دوره ابتدایی نمایشگاه، مجری برگزاری فردی به نام آقای بنایی بود. این فرد در امر برگزاری نمایشگاه تخصص داشت و هیچ شناختی نسبت به بدنه‌ی صنعت چاپ کشور نداشت. لذا در مدت زمانی که ایشان مسئولیت برگزاری نمایشگاه را برعهده داشتند، نمایشگاه در فضایی بسیار محدود (در حدود چهار سالن) و با حضور اندک فعالان صنعت چاپ کشور برگزار می‌گردید.

در این دوره‌ها حتی برخی اعضای صنف از برگزاری آن اطلاع دقیقی نداشتند. پس از برگزاری نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران، در جلسه هیات مدیره تعاونی چاپخانه‌داران تهران موضوع نمایشگاه مطرح شد. پس از طرح موضوع توسط یکی از اعضا تصمیم گرفتیم که برگزاری این نمایشگاه را در دست گرفته و اقدامات اثربخشی را در زمینه ارتقاء کیفی و کمی این نمایشگاه انجام دهیم.

به منظور تحقق این امر، پیش از برگزاری دهمین دوره نمایشگاه مکاتباتی را با مجمع امور صنفی صنوف تولیدی و خدمات فنی تهران انجام دادیم. در نتیجه این مکاتبات مقرر شد، اتحادیه چاپخانه‌داران تهران مسئولیت برگزاری نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران را برعهده داشته باشد. دهمین دوره نمایشگاه اولین حضور اتحادیه چاپخانه‌داران تهران به عنوان برگزارکننده نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران در عرصه نمایشگاه‌های تخصصی کشور بود.

کلاری در خصوص هدف یا اهداف اتحادیه چاپخانه‌داران تهران از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران بیان داشت:

اتحادیه چاپخانه‌داران تهران بدون انگیزه‌های مادی و تنها به منظور ارتقای سطح کیفی صنعت چاپ کشور اقدام به برگزاری این نمایشگاه نمود. تحقق این هدف نیاز به ابزارها و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مختلفی داشت. در ابتدا باید این نمایشگاه در مجامع و محافل نمایشگاهی بین‌المللی مورد پذیرش قرار می‌گرفت. در نتیجه تلاش اتحادیه، نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران در آن دوران توانست در سایت نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی ثبت شده و اعتباری جهانی به دست آورد. علاوه بر این موضوع دو هدف دیگر هم پیگیری می‌شد: اول سربلندی کشور در امر برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی تخصصی و دوم قدرت و توان اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در سطوح مختلف مدیریتی مرتبط با صنعت چاپ.

در ۴ دوره‌ای که مسئولیت برگزاری نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران با اتحادیه چاپخانه‌داران بود، توانستیم تا حد قابل قبولی به اهداف از پیش تعیین‌شده دسترسی پیدا کنیم. به طوری که در این مدت توانستیم با نمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی، نظیر نمایشگاه دوسلدورف آلمان (دروپا) ارتباط برقرار کرده و غرفه‌ای آبرومند به نام ایران در این نمایشگاه داشته باشیم.

در دروپا ۲۰۰۰ با همکاری سازمان توسعه تجارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سرکار خانم یزدان‌ستا توانستیم غرفه‌ای ۷۵ متری را در اختیار غرفه‌گذاران ایرانی قرار دهیم. این اتفاق برای اولین بار در کشور رخ می‌داد و غرفه‌ای با نام ایران در ابعاد قابل قبول در نمایشگاه معتبر دروپا دایر می‌شد. به گواه نظرسنجی‌های انجام شده در دروپا ۲۰۰۰ غرفه ایران بیشترین تعداد بازدیدکننده را در سالن محل استقرار به خود اختصاص داده بود.

مسئولین و مدیران وقت اتحادیه چاپخانه‌داران تهران تلاش‌های فراوانی را در زمینه ارتقاء سطح کیفی و کمی نمایشگاه بین‌المللی چاپ و بسته‌بندی تهران انجام می‌دادند. رئیس سابق اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در ادامه، با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در دوره‌ی مدیریتی خود در نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران گفت:

کیفیت این نمایشگاه در دوران مسئولیت اتحادیه چاپخانه‌داران تهران، به سطح استانداردهای بین‌المللی بسیار نزدیک شده بود. شاهد این موضوع نیز دو اتفاقی بود که در آخرین دوره رخ داد. در سال آخر برگزاری نمایشگاه توسط اتحادیه چاپخانه‌داران، علاوه بر این‌که هر ۸ سالن در نظر گرفته شده برای این نمایشگاه به صورت کامل به وسیله غرفه‌گذاران اجاره شده بود، ۶۴ شرکت نیز که تمایل به حضور در نمایشگاه داشتند، نتوانستند در آن شرکت کنند.

دلیل امر نیز استقبال بسیار خوب غرفه‌گذاران و عدم امکان اجاره غرفه به شرکت‌های مذکور بود. یکی از روش‌هایی که کیفیت هر نمایشگاهی را مشخص می‌سازد، استقبال یا عدم استقبال مخاطبان و غرفه‌گذاران از آن نمایشگاه است. اتحادیه چاپخانه‌داران توانسته بود در ادوار برگزاری نمایشگاه شرایطی را ایجاد کند تا مجموعه‌ها و مؤسسات فعال صنعت چاپ ایران استقبال مناسبی از نمایشگاه داشته باشند و تمایل فراوانی نسبت به حضور در این نمایشگاه داشته باشند.

اتفاق دیگری که در سال آخر روی داد، پیشنهاد جناب آقای رحمانی مشاور وزیر بازرگانی در امور اصناف به مسئولین اتحادیه چاپخانه‌داران تهران بود. اتحادیه چاپخانه‌داران شرایطی را ایجاد کرده بود که دوره ماقبل آخر را به تنهایی برگزار نماید. از آن‌جا که نحوه برگزاری و کیفیت نمایشگاه تهران در حد مطلوبی قرار گرفته بود، آقای رحمانی پیشنهاد کرد که کلیه اتحادیه‌های مرتبط با صنعت چاپ در برگزاری این نمایشگاه مشارکت داشته باشند.

این پیشنهاد در ابتدا با مخالفت هیات رئیسه اتحادیه چاپخانه‌داران تهران روبرو شد؛ لیکن سرانجام پیشنهاد فوق مورد قبول هیات رئیسه اتحادیه قرار گرفته و سه اتحادیه لیتوگرافان تهران، صحافان تهران و کاغذفروشان تهران، هر کدام به میزان ۱۵ درصد و اتحادیه چاپخانه‌داران تهران به میزان ۵۵ درصد در نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران شریک شدند.

مسئول برگزاری چهار دوره نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران در زمینه مسائل مالی، به منظور رفع هرگونه شائبه‌ای گفت:

هیات رئیسه اتحادیه چاپخانه‌داران تهران به منظور رفع هرگونه شبه و شائبه‌ای تصمیم گرفت مسئولیت محاسبات مالی را به واحد حسابداری مجمع امور صنفی صنوف تولیدی و خدمات فنی تهران واگذار نماید. لذا هیات رئیسه اتحادیه چاپخانه‌داران تهران طی چهار دوره‌ای که مسئولیت برگزاری نمایشگاه را برعهده داشت هیچ اقدام مالی و سودآوری را بدون هماهنگی مجمع امور صنفی و اطلاع ریاست و واحد حسابداری مجمع انجام نداد. این اقدام بیان‌گر دو موضوع بود. اول آن‌که هیات رئیسه مصمم بود تا هیچ مشکلی از ناحیه مسائل مالی متوجه اتحادیه نشده و از طرفی در پی آگاه‌سازی مجمع از روند انجام امور مالی بود.

به هر صورت اتحادیه چاپخانه‌داران تهران یکی از اتحادیه‌های زیرمجموعه و تابعه مجمع امور صنفی محسوب می‌شود. از این رو، اطلاع‌رسانی به مجمع امور صنفی به منظور شفاف‌سازی انجام می‌شد. این نمایشگاه که گردش مالی آن در خور توجه بود و می‌توانست، امکانات و شرایط بسیار مناسبی را برای اتحادیه چاپخانه‌داران تهران ایجاد کرد.

برگزاری نمایشگاه توسط اتحادیه چاپخانه‌داران سطح مدیریتی این تشکل را در ابعاد ملی تعریف کرده و بسیاری از تحلیل‌گران حوزه‌های صنفی بازتعریف جدیدی از این اتحادیه ارائه دادند. لیکن متأسفانه به دلیل مشکلات درون‌سازمانی و عدم وجود دیدگاه‌های استراتژیک در بدنه‌ی اتحادیه چاپخانه‌داران موجب شد تا این فرصت ارزنده از این اتحادیه سلب شده و امروز شاهد برگزاری این نمایشگاه توسط شرکت نمایشگاهی صنوف باشیم.

اتحادیه چاپخانه‌داران تهران که برای اولین بار مسئولیت برگزاری نمایشگاه را برعهده گرفته و کیفیت این نمایشگاه را به طور کلی تغییر داده بود، امروز در سطحی یکسان با دیگر اتحادیه‌های مرتبط، به عنوان برگزارکننده در جلسات برنامه‌ریزی حضور داشته و تأثیرگذاری آن به حداقل رسیده است.

در ادامه میزگرد مذکور، محمد بلالی که یار دیرینه کلاری است، پیرامون مشکلات نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران به بیان دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات خود پرداخته ضمن ارائه تحلیلی مقایسه‌ای، سهم مجموعه‌های مختلف در بروز موقعیت ناگوار فعلی را تبیین کرد:

مشکلات موجود در نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران عوامل و دلایل متعددی دارد. بررسی دقیق و رفع صحیح این مشکلات نیازمند دسته‌بندی‌های کارشناسی، علمی و تخصصی آن‌هاست. چرا که هر یک از این مشکلات ریشه‌ی جداگانه‌ای دارند که باید در مراکز ذیربط خود نسبت به رفع آن‌ها اقدام گردد. نمی‌توان انتظار داشت که کلیه مشکلات موجود را سازمان توسعه تجارت یا مرکز نمایشگاه بین‌المللی تهران یا اتحادیه‌های مربوطه و یا برگزارکننده مرتفع سازد. بلکه تمام این مراکز و نهادها در بروز این مشکلات نقش مربوط به خود را داشته و هر یک باید به وظیفه ملی و صنعتی خود عمل نمایند.

یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود در نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران عدم وجود حمایت‌های دولتی از برگزارکنندگان و غرفه‌گذاران در نمایشگاه است.

واضح است که برگزاری نمایشگاه در کشورهای مختلف با اهداف گوناگونی صورت می‌گیرد. سطح برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشورها نسبت مستقیمی با شرایط کلی اقتصادی کشور و وضعیت کیفی و کمی صنعت مذکور در آن کشور دارد. به عبارت دیگر، نمایشگاه بین‌المللی صنعت چاپ ایران مدلی فشرده شده از وضعیت صنعت چاپ و اقتصاد ایران است.

در حقیقت نمی‌توان وضعیت غرفه‌گذاری در نمایشگاه را از وضعیت حاکم بر اقتصاد صنعت چاپ در ایران تفکیک نمود. این موضوع در کشورهای دیگر نیز صادق بوده به گونه‌ای که همواره در کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه از برگزارکنندگان، شرکت‌کنندگان و غرفه‌گذاران در این نمایشگاه‌ها حمایت می‌شود. به عنوان نمونه در کشور ترکیه حمایت‌های دولتی از شرکت‌کنندگان و غرفه‌گذاران در نمایشگاه‌های تخصصی به وضوح مشخص است. مسئولین و مدیران وزارت بازرگانی و صنایع کشور ترکیه از غرفه‌گذاران تولیدکننده در نمایشگاه‌ها حمایت‌های مادی و معنوی چشم‌گیری دارند.

به عبارت دیگر، معافیت‌های قابل توجهی در ارائه نرخ غرفه‌گذاری این شرکت‌ها از طرف وزارتخانه‌های صنایع و بازرگانی برای شرکت‌های تولیدکننده در نظر گرفته شده است. حال آن‌که این موضوع در ایران به شکل معکوس اجرا می‌شود. شرکت‌های واردکننده و نمایندگی‌های کمپانی‌های مطرح بین‌المللی، خدمات شایان ذکری را به پیکره اقتصادی و صنعت چاپ کشور ارائه می‌نمایند. این شرکت‌ها با واردات ماشین‌آلات و تجهیزات مدرن و فناوری‌های جدید در زمینه صنعت چاپ، کیفیت محصولات و خدمات صنعت چاپ کشور را ارتقاء داده، توان علمی دست‌اندرکاران صنعت چاپ را بالا می‌برند.

علاوه بر این، با فعال شدن این شرکت‌ها و در صورتی که حمایت‌های بانکی و اعتباری لازم از آن‌ها صورت گیرد، جلوی واردات ماشین‌آلات دست دوم و ناکارآمد اروپایی به کشور بسته شده و ناوگان صنعت چاپ ایران می‌تواند رشد متعادل و مناسبی داشته باشد.

حال علی‌رغم تمام این تلاش‌ها و خدمات وسیع قیمت ارائه غرفه به این شرکت‌ها از دیگر شرکت‌کنندگان بالاتر بوده و از هیچ‌گونه امتیازی نیز برخوردار نیستند. در این زمینه نهادها و سازمان‌های ذیربط باید به مسئولیت خود عمل نموده و شرایط را به گونه‌ای دیگر ایجاد کنند تا این شرکت‌ها بتوانند با فراق بال در نمایشگاه حضور داشته و کیفیت این نمایشگاه را بالاتر ببرند.

عدم یک‌پارچگی در خصوص برگزاری نمایشگاه‌های صنعت چاپ در ابعاد مختلف از دیگر مشکلات این نمایشگاه است. متأسفانه هیچ استراتژی و برنامه‌ی راهبردی و اثربخشی در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی صنعت چاپ در کشور وجود ندارد. نمایشگاه‌های صنعت چاپ استانی و شهرستانی، ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی، در اقصی نقاط کشور در حال برگزاری است. چنانچه شرکتی تمایل داشته باشد که در تمام نمایشگاه حضور داشته باشد، باید تمام ایام سال را همانند عشایر مشغول کوچ از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر در کشور باشد و در هر فصل حضور در چندین نمایشگاه را تجربه کند.

این موضوع فارغ از هزینه‌های فراوان توانایی فیزیکی و سخت‌افزاری شرکت‌ها را نیز دچار افت کرده و مدیران آن‌ها را از حضور در دیگر بخش‌های فعالیت خود باز می‌دارد. به نظر می‌رسد بهتر است مسئولین امر در خصوص نمایشگاه‌های تخصصی صنعت چاپ، با تدوین برنامه‌های راهبردی و استراتژیک شرایطی را فراهم آورند تا شرکت‌ها و مؤسسات بتوانند در نمایشگاه‌های اثربخش شرکت نمایند. چرا که این موضوع سبب می‌شود بسیاری از شرکت‌ها در این نمایشگاه شرکت نکرده و انگیزه‌ی خود را از حضور در هر یک از آن‌ها از دست بدهند. این امر در نهایت لطمات جبران‌ناپذیری را به پیکره‌ی نمایشگاه بین‌المللی چاپ و بسته‌بندی تهران وارد می‌سازد.

سومین عامل در زمینه پیدایش مشکلات متعدد نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران، مدت زمان نامناسب برگزاری و فاصله غیرکارشناسی ادوار نمایشگاه است.

اگر بپذیریم که نمایشگاه بین‌المللی چاپ و بسته‌بندی دوسلدورف آلمان (دروپا)، نمایشگاهی استاندارد، کیفی و معتبر در سطح جهانی است، می‌توانیم از مسائل و موارد موجود در این نمایشگاه الگوبرداری کرده و از تجربیات کشور آلمان در این زمینه بهره‌مند شویم. نمایشگاه دروپا به مدت ۱۴ روز در شهر دوسلدورف آلمان برگزار می‌شود. بیشترین تعداد شرکت‌کننده در بخش‌های مختلف صنعت چاپ اعم از تولیدکنندگان ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد مصرفی، ملزومات، کاغذ و مقوا، چاپ دیجیتال و… با نصب آخرین نمونه‌های تولیدی خود در این نمایشگاه حضور دارند. یکی از موضوعاتی که همواره بازدیدکنندگان را مجذوب کرده و به حیرت فرو می‌برد، نصب ماشین‌آلات عظیم چاپ در این نمایشگاه است.

یکی از دلایلی که شرکت‌ها و کمپانی‌های تولیدکننده و نمایندگی‌های فروش تمایل دارند با نصب و حتی راه‌اندازی ماشین‌آلات خود در این نمایشگاه حضور پیدا کنند، طول مدت برگزاری این نمایشگاه است. ۱۴ روز برگزاری نمایشگاه فرصت عرضه مناسب و قابل قبولی را در اختیار شرکت‌کنندگان و غرفه‌گذاران قرار می‌دهد. بدین جهت شرکت‌کنندگان در نمایشگاه تمام ماشین‌آلات مورد نیاز را در این نمایشگاه نصب می‌کنند.

این زمان را با نمایشگاه تهران مقایسه کنیم. زمان برگزاری نمایشگاه تهران ۴ روز است. علاوه بر آن‌که زمان مناسبی نیز جهت نصب و راه‌اندازی سیستم‌ها و ماشین‌آلات چاپ، پیش از برگزاری نمایشگاه در اختیار غرفه‌گذاران و شرکت‌کنندگان قرار نمی‌گیرد. بدین طریق نمی‌توان انتظار داشت تولیدکنندگان ماشین‌آلات و تجهیزات چاپ، برای مدت ۴ روز بازدید اقدام به نصب ماشین‌آلات خود نمایند. لذا یا در این نمایشگاه شرکت نمی‌کنند و یا با کاتالوگ و بروشور در نمایشگاه حاضر می‌شوند، که هر دو مسئله به زیان نمایشگاه تهران است.

مدت زمان فاصله بین دو دوره نمایشگاه نیز کارشناسی و علمی نیست. چنانچه بخواهیم به زمانی استاندارد و ایده‌آل دست یابیم باید این نمایشگاه را نه به طور سالانه که به صورت دو سالانه یا هر چهار سال یک‌بار برگزار گردد. زمان برگزاری نمایشگاه باید برابر با زمان رشد و توسعه تکنولوژی و فناوری در صنعت چاپ باشد. کمپانی‌ها و شرکت‌های مطرح نیز تولیدات خود را به صورت سالانه در اختیار ندارند. به نظر می‌رسد با طولانی نمودن فاصله بین دو نمایشگاه در هر دوره زمان کافی را در اختیار تولیدکنندگان، شرکت‌های نمایندگی و فروشندگان مواد اولیه و ملزومات چاپ قرار خواهیم داد تا محصولات جدید را در نمایشگاه ارائه نمایند.

به هر شکل رفع مشکلات نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران نیازمند اراده و عزمی ملی است. تبلور این اراده و عزم ملی واگذاری حوزه‌های تخصصی به نهادهای متخصص و استفاده و بهره‌مندی از کارشناسان متبحر است.

مجابی مدیر اجرایی سال‌های نه چندان دور اتحادیه چاپخانه‌داران تهران و عضو هیات مدیره فعلی، در خصوص بایدها و نبایدهای نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران و راهکارهای خروج از بحران گفت:

از دو منظر باید به این موضوع پرداخته شود. در بخش اول فعالیت‌هایی که دولت به عنوان سکان‌دار و سیاست‌گذار اقتصادی در کشور باید انجام شود و بخش دوم وظایف و مسئولیت‌هایی است که برعهده مجری بوده و باید از طرف برگزارکننده انجام شود. در دوره‌ای که اتحادیه چاپخانه‌داران تهران مسئولیت برگزاری نمایشگاه را برعهده داشت این تفکیک تا حد قابل قبولی انجام شده بود. به گونه‌ای که بخشی از فعالیت‌هایی که مرتبط با مجری برگزاری بود از طرف اتحادیه انجام شده و بخش دیگر با نهادهای دولتی ذیربط مطرح گردیده بود.

به عنوان نمونه در نحوه‌ی تقسیم‌بندی سالن‌ها و اختصاص غرفه‌ها به واحدهای گوناگون صنعت چاپ، دسته‌بندی‌های مشخصی صورت گرفته بود. در آن دوران مشخص بود که در هر سالن چه گروهی از دست‌اندرکاران صنعت چاپ خدمات خود را ارائه می‌نمایند. و بازدیدکننده توانایی انتخاب داشت. این مرزبندی و دسته‌بندی در ادوار پیش از مسئولیت اتحادیه وجود نداشت و نوعی سردرگمی را برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کرد.

بخش‌هایی نیز که مسئولیت آن با دولت بود به مسئولین امر گوشزد شده بود. در آن دوران اتحادیه چاپخانه‌داران تهران تلاش می‌کرد تا نمایشگاه بین‌المللی ماشین‌آلات چاپ و بسته‌بندی تهران محملی باشد تا بتوان ایران را تبدیل به مسیر ترانزیت صنعت چاپ در منطقه کرد.

به بیان دیگر، هیات رئیسه اتحادیه چاپخانه‌داران تهران درصدد بود تا با بهره‌مندی از فرصت مغتنم نمایشگاه تهران شرایطی را فراهم آورد تا فعالان صنعت چاپ ایران بتوانند در فضای تجاری و بازرگانی موجود نقش واسط و منتقل‌کننده تجهیزات و ماشین‌آلات صنعت چاپ را ایفا نمایند.

در صورتی که بدنه‌ی دولت همکاری‌های لازم را در این خصوص داشت، این مهم امکان‌پذیر بود و می‌توانستیم ایران را تبدیل به شاهراه ترانزیت محصولات صنعت چاپ در منطقه نماییم. بازارهای بسیار مناسبی در کشورهای تازه استقلال یافته، آسیای میانه، همسایگان جنوبی خلیج فارس و دریای عمان، کشورهای عضو سازمان منطقه‌ای اکو و… وجود داشت که در صورت بهره‌برداری مناسب از شرایط موجود در آن زمان می‌توانستیم به اهداف فوق دست یابیم.

در این گفت‌و‌گو مباحث و مسائل متعددی مطرح و مورد بررسی و ارزیابی کارشناسی حاضران قرار گرفت. موضوعاتی از قبیل:

معافیت مالیاتی چاپخانه‌داران، نحوه‌ی پیگیری تحقق آن، چرایی توقف موضوع، نقش وزارت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این موضوع؛

نقش اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در خصوص چالش‌های موجود در صنعت چاپ کشور، راهکارها، مشکلات درون‌صنفی؛

آموزش در صنعت چاپ ایران و نقش اتحادیه، سابقه مدیریت اتحادیه بر دانشگاه جامع علمی ـ کاربردی، چگونگی تأسیس و راه‌اندازی دانشکده چاپ در دانشگاه هنر در زمان آقای دکتر حافظی و نقش اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در این مورد؛

فرآیند چاپ کتاب‌های درسی عراق، چند و چون انجام پروژه؛

تغییر و تحولات یکی، دو سال اخیر در اتحادیه، دلایل، موضع‌گیری‌های طرفین و عوامل مؤثر بر آن؛

که هر یک محل بحث و چالش‌های فراوان است. در این نشست که مردان پرکار صنعت چاپ و میراث‌داران گوتنبرگ در ایران حضور داشتند، تک‌تک موارد بررسی و ارزیابی شده، به دور از جنجال‌های مرسوم و غوغاسالاری موج‌سواران دلایل و عوامل بروز هر یک از آن‌ها مورد دقت‌نظر قرار گرفت.

به دلیل اهمیت و وسعت هر یک از موارد مذکور، ماهنامه چاپ و تبلیغات در هر شماره به یکی از موضوعات مطرح در میزگرد پرداخته و آماده دریافت نقطه‌نظرات، انتقادات و پیشنهادات سازنده کلیه فعالان صنعت چاپ ایران است.

مهتاب موید