.ترام عنصری حیاتی در انواع و اقسام چاپ محسوب میشود در واقع هر جا که قصد ثبت تصویر یا نوشتهای را به شکل رنگی یا تنهای خاکستری دارید، وجود ترام الزامی است.تا همنشینی رنگهای اصلی CMYK به درستی کار خود را انجام دهند. ترام در واقع کوچکترین جزء یک کار چاپی است، به گونهای که وجود آن باعث میشود که یک تصویر رنگی، لطافت و وضوح خود را به خوبی نمایان کند.

ترام AM) Ampletude Modulation)

یا ترام متعارف (Conventional Screen )

یک دسته از ترام که معمول بوده و زیر بنای چاپ به شیوه های مختلف محسوب میشود. ترام فوق دارای این خصوصیت است که فاصله مرکز ترام یا نقاط از هم یکی است و در جاهایی از تصاویر که کم رنگ تر دیده میشود، اندازه ترام تغییر کرده و کوچکتر میشود. بنابراین در یک تصویر تک رنگ که سایه روشنهایی نیز دارد، فاصله ترامها یا نقاط از هم یکی است و در جاهایی که تصویر تیره یا روشن تر میشود، اندازه ترام بزرگتر یا کوچکتر میشود.

شکل ترام: Screen Shape

احتمالا” شکل ترام نکتهای است که کمتر به آن توجه میشود. طراحان،کار اسکن تصاویر خود را انجام داده و عکس را در طرح خود میگنجانند. کار نهایی را آماده کرده و به لیتوگرافی تحویل میدهند. ممکن است فیلم و به دنبال آن زینک مورد نظر را نیز کنترل کنند اما تقریبا” هیچگاه شکل ترام را برای لیتوگرافی مشخص نمیکنند. البته لیتوگرافان حرفه ای، میدانند که شکل ترام را بر اساس نوع چاپ و نوع کار چگونه انتخاب کنند. اما این نکتهای است که طراحان و ناظران چاپ نیز بایستی از آن آگاهی داشته باشند. اشکال مختلف ترام با تنوع بسیار، مثلا” دایره،بیضی،مربع،لوزی،لانه زنبوری،فانتزی و … وجود دارد.

اما همه آنها برای هر کار چاپی مناسب نیستند. در کار چاپ افست، معمولا” از ترام مربع استفاده میشود. چرا که به دلایل بصری، این ترام واضح تر دیده میشود و در چاپ افست مناسبترین است.

شکل دیگر ترام

اما ترام بیضی در محدوده Midtone لطافت و ظرافت خاصی به تصویر میدهد. بنابراین شاید مناسب باشد که برای چاپ تصاویر و چهره و نقاشیهای ظریف از ترام بیضی استفاده کرد. ترامهای دیگر معمولا” در چاپ هلیوگراور و … کاربرد دارد. وقتی به ترامهای چاپ افست روی زینک دقت کنید متوجه خواهید شد که در نقاط تیره، ترامها درشت تر شده و در نقاط روشن، ترام ریزتر است. اما در چاپ هلیوگراور اندازه ترامها در همه جای سیلندر هیلو یکی و تاریک و روشنی طرح با تغییر در میزان گودی ترامها ایجاد میگردد. بنابراین در مییابیم که شکل ترام در چاپهای گوناگون، متفاوت است.

زاویه ترام:Screen Angle

در چاپ برای اینکه رنگها درست روی هم قرار گرفته و یک کار رنگی را درست نمایش دهند، بایستی ترام گذاری صورت گیرد، این ترامها بایستی در زوایای مختلفی نسبت به هم قرار گیرند. همانطور که میدانید یک کار رنگی با چهار رنگ CMYK در چاپ ساخته میشود اما چنانچه زاویه ترام هر چهار رنگCMYK یکی باشد،آنچه که دیده میشود،از زیبایی کاملی برخوردار نیست درست به همین دلیل است که زوایای مختلف ترام ایجاد گردیده تا همنشینی رنگهای CMYK به درستی صورت گرفته و چاپ زیبایی از یک کار به بار بنشیند.

قبل از آنکه به زوایای استاندارد رنگهای CMYK بپردازیم، چند نکته قابل ذکر است. نکته اول اینکه از نظر بصری و بر اساس اعصاب بینایی زاویه ۴۵ درجه کمترین دید و ۹۰ یا صفر درجه بیشترین زاویه دید را به ما میدهد. مثلا” لوزی به دلیل اینکه قطرهای آن زاویه ۹۰ درجه با هم میسازند نسبت به مربع که قطرهای آن زاویه ۴۵ درجه میسازند، بهتر و زودتر دیده میشود. از طرف دیگر چنانچه اختلاف زاویه دو ترام مختلف کمتر از ۳۰ درجه باشد، حالتی خاص در چاپ پدید میآید که به آن پیچازی میگویند.در این وضعیت لطافت کار رنگی از بین رفته و پیچشهای متعددی در کار چاپی دیده میشود. بنابراین در اینجا بایستی این دو نکته را مد نظر داشت و بر اساس این اطلاعات باید زاویه ترام مناسب را به هر کدام از رنگهای CMYK اختصاصی داد.

زاویه ترام ها چیستند؟

بر اساس دانسیتههای فوق زوایای ترام استاندارد برای چاپ افست و بسیاری از انواع دیگر چاپ به صورت C=15 M=75 Y=0 K=45 در نظر گرفته شده است.دقت در زاویه دادن به ترامها حائز اهمیت است. رنگ مشکی یا K به دلیل اینکه بیشتر از همه رنگها قابل دیدن است در زاویه ۴۵ درجه که کمتر به چشم میآید، قرار داده شده و رنگ زرد که کم رنگ ترین رنگ CMYK است در زاویه صفر یا ۹۰ درجه که بیشتر به چشم میآید،قرار داده شده است.
این نوع زاویه ترام باعث میگردد که مسئله حداقل اختلاف زاویه دو ترام CMYK که ۳۰ درجه است رعایت شده باشد. تنها رنگ زرد است که با دو رنگ C و M اختلاف ۱۵ درجهای یعنی کمتر از ۳۰ درجه دارد که البته به دلیل کم رنگ بودن رنگ زرد مسئله پیچازی پیش نمیآید.

گاهی برای انواع دیگر چاپ زاویه ترامها را کمی تغییر میدهند تا حالت مناسب تری برای آن نوع چاپ ایجاد گردد. مثلا” در چاپ افست رول، گاهی به شکل C=75 M=45 Y=0 K=15 تغییر میکند.

اکنون با دانستن این اطلاعات ، به نکات جالب توجه دیگری دست مییابید .
در یک کار چاپی ۲ یا ۳ رنگ که به شکل تفکیکی چاپ میگردد، در انتخاب رنگها و زوایای ترام، دقت لازم را داشته باشید.
مثلا” از زینک زرد برای چاپ رنگ تیره به همراه رنگهای تیره دیگر استفاده نکنید.
زیرا احتمال پیچازی وجود خواهد داشت. البته این مسئله در حالتی است که رنگهای تفکیکی در جایی با هم به شکل ترام ترکیب شوند و گرنه چنانچه در همه جای کار چاپی، رنگها به شکل تفکیکی و مجزا چاپ گردند، اشکالی ایجاد نخواهد شد.

دقت ترام: (Screen Ruling ( Screen Resolution

دقت ترام همانریزی و درشتی ترام است که بر حسب خط در سانتی متر lpc یا خط بر اینچ بیان میشود lpi .هر چه lpi بیشتر باشد ترام ریز تر است یعنی تعداد خط بیشتری در یک اینچ جا میگیرد و هر چه lpi کمتر باشد ترام درشت تر است. کنترل و کار با ترامهای درشت تر، ساده تر است.
اما جزئیات در چاپ با ترامهای درشت تر دیده نمیشود. برای چاپهای مختلف، اندازه ترام متفاوت است. در چاپ افست معمولا” از ۱۵۰ lpi تا ۲۰۰ lpi چاپ صورت میگیرد.

اما میزان انتخاب اندازه ترام به موارد متعدد بستگی دارد. از جمله نوع ماشین چاپ، کاغذ مورد استفاده ،مرکب چاپ و عوامل بسیار دیگر،بنابراین بالا رفتن lpi با وجود آنکه دقت کار را بیشتر میکند اما گاهی به دلیل ناتوانی ماشین چاپ یا نوع کاغذ، دقت لازم انتقال نمییابد. بنابراین انتخاب مناسب اندازه ترام، به کار چاپی لطافت لازم را خواهد داد.

بسته به کار شما و نوع کاغذی که جهت چاپ استفاده میکنید و میزان جذب رنگ در آن، اندازه ترام متفاوت است. مثلا” در چاپ سیلک چون دقت کار پایین است و شیوه چاپ با وسایلی است که دقت زینک را ندارد، ترام جهت خروجی فیلم، درشت انتخاب میگردد. مثلا” ۱۲۰ lpi یا به عبارت دیگر ۱۲۰ خط در اینچ. تشخیص ترام و خصوصیات آن اکنون که با ترام و خصوصیات آن آشنا شدید کافی است یک ذره بین چاپ (لوپ) در اختیار گرفته و از دنیای ترام لذت ببرید.

استفاده از لوپ

لوپ خود را روی یک کار چهار رنگ بگذارید. آنچه مشاهده میکنید یا یک سطح کامل پر از رنگ است که تن پلات میگویند یا اینکه از نقاط رنگی فراوانی تشکیل شده که با زوایای مختلف در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند و بین آنها سفید است در چین وضعیتی نقاط رنگی سایان،مژنتا،زرد و مشکی (CMYK ) را خواهید دید و همین وضعیت باعث ایجاد جلوه زیبای تصاویر میشود. در یک کار چهار رنگ ترامها به گونهای در کنار یکدیگر مینشینند که تشکیل یک گل را میدهند. در بهترین حالت و صحیح ترین وضعیت قرارگیری ترامها، این گل منظم و کامل است اما اگر در هر یک از رنگها جابجایی رخ دهد زیبایی و نظم گل از بین میرود.

بنابراین چنانچه کاری را بعد از برش ملاحظه میکنید از شکل گل ترام میتوان در مورد کیفیت چاپ نظر داد. اکنون روشی را برای تشخیص درصد ترام با هم مرور میکنیم.
به حاشیه کناری یک سند چاپ شده دقت کنید، همانجایی که ترام رنگهای مختلف را قرار داده اید، وقتی که لوپ خود را روی این ترامها حرکت میدهید به ترامی میرسید که شطرنجی کامل است.

دقت کنید که این وضعیت ترام ۵۰% را نشان میدهد. بنابراین چنانچه ترام رنگ بخصوصی را مشاهده کردید که از وضعیت شطرنجی پرتر بود، درصد آن را با توجه به ۵۰% (حالت شطرنجی) و اندازه ترام روی کار میتوانی د تشخیص دهید. هر چه بیشتر تمرین کنید دقت تشخیص شما بالا خواهد رفت.
بنابراین، با قرار دادن لوپ روی هر قسمت کار با تفکیک چشمی رنگهای CMYK و بررسی جداگانه آنها به راحتی، اما با تمرین زیاد میتوانید درصد رنگهایی که در قسمتهای مختلف یک کار چهار رنگ چاپ شده است تشخیص داده و با کنترل گل ترام، کیفیت چاپ را بررسی نمایید.

ترام نوع سوزن با ترام عکس Frequency –Modulation

نوع دیگری از ترام که اخیرا” ابداع شده است به نام ترام سوزنی گفته میشود. این ترام بسیار دقیق تر از ترام AM است و جزئیات تصاویر را به خوبی نمایان میکند.
تفاوت عمده دو ترام AM وFM در این است که فاصله ترامها در نوع AM یکی است، در حالی که ترامهای نوع FM بسیار ریز بوده و فاصله آنها از هم متغییر است.

مهتاب موید