فرمت PDF، حدود دو دهه پيش، براي نخستين بار با نام Carousel (به معناي آبشار) در يکي از سمينارهاي C-Bold در ايالات متحده آمريکا عرضه گرديد.

پس از آن، فرمت PDF به يکي از فرمت‎هاي استاندارد فايل براي اسناد چاپي تبديل شد.
«جان وارناک»، بنيانگذار شرکت Adobe، در سال ۱۹۸۴ ميلادي، اين عقيده را مطرح کرد.
«براند زايپر»، يکي از متخصصين معروف علوم رايانه که نقش مهمي را در گسترش و ارتقاط اين فرمت داشته است،

مصاحبه‎اي با «جان وارناک» انجام داده است که در ذيل مي‎آيد.

س: آقاي «وارناک»، منشا اصلي نظريه‎هايي که به عرضه فرمت PDF منجر گرديد، چه بود؟

ج: اين نظريه در سال ۱۹۸۴ ميلادي در ذهن من شکل گرفت.

ابتدا تصميم بر اين بود که چاپگر «ليزر رايتر»، ساخت شرکت Apple را روانه بازار کنيم.

به همين دليل، يک برنامه رايانه‎اي براي ايجاد اسناد اظهارنامه مالياتي تدوين کردم و آن را به همه نشان دادم.

البته اين برنامه را در فرمت PostScript نوشته بودم.

اظهارنامه مالياتي و نوشتن آن، کار بسيار مشکل و پيچيده‎اي است، يعني نوشتن يک برنامه براي به تصوير درآوردن چنين سندي، مستلزم تجهيزات و امکانات گسترده‎اي است.
اين برنامه بر روي چاپگر اصلي «ليزر رايتر» اجرا شد.

مدت زماني که طول کشيد اين سند چاپ شود، دو دقيقه و ۴۵ ثانيه بود.

اين جمله «استيو جابز» را در آن لحظه هرگز فراموش نخواهم کرد که گفت:

ما براي چاپ يک صفحه، اين همه زمان نداريم.

اين جمله وي مرا شديداً تحت تاثير قرار داد.

زبان PostScript داراي ويژگي‎هاي متعددي بود که کمتر کسي از تمام آنها آگاهي داشت.

البته افراد متخصص در اين زمينه، با تمام اين ويژگي‎ها آشنا هستند.

س: و ؟

ج: اين امکان وجود ندارد که اپراتورها را مجدداً به گونه‎اي تعريف کرد که از لحاظ معنا شناختي با اپراتورهاي اصلي متفاوت باشند.

تصميم گرفتم تمام دستورات گرافيکي اصلي را از برنامه خود جدا کنم.

قسمتي از پارامترهاي آن را مجدداً نوشته و آن را در فايل خودم قرار دادم.

در اصطلاح برنامه نويسي، از اين عمل تحت عنوان Flattens نام برده شود.

پس از اين کار، براي چاپ سند مذکور، مجدداً به سراغ چاپگر «ليزر جت» رفتم.

مدت زماني که اين بار براي چاپ سند مصرف شد،

باور کردني نبود: فقط ۲۲ ثانيه. اصطلاح Graph Binder را براي آن اقدام به کار برديم.

در ابتدا هيچ کس تمايلي به استفاده از اين فرمت نداشت و چندان مورد استقبال قرار نگرفت.

در سال ۱۹۹۱ ميلادي، اعلام شد که PostScript به زودي، به يکي از مهمترين استانداردهاي عرصه چاپ تبديل خواهد شد.

ما تمرکز خود را بر روي شبکه‎هاي محلي و گسترده متمرکز کرده و هنوز هم هيچ اقدامي در زمينه اينترنت انجام نداده بوديم.

با خود گفتم آنچه که نياز اصلي جهاني است، ابداع شيوه‎اي براي ارسال اسناد از طريق انواع Plat formها مي‎باشد.

سپس به اين نتيجه رسيدم که با استفاده از نظريه Graph Binder مي‎توان فايل‎هاي PostScript را به گونه‎اي عرضه کرد که ترجمه آن به سادگي صورت گيرد.
استفاده کامل از زبان PostScript براي ايجاد چنين فايلي، ضروري نبود.
در آن زمان، زبان PostScript نمايشي، هنوز جذابيت و کارآيي چنداني نداشت.
بسياري از متخصصين بر اين عقيده بودند که اين زبان، هرگز نمي‎تواند کارآيي و محبوبيت لازم را در ميان کاربران پيدا کند.

س: آيا PDF را براي اولين بار در اين گزارش ارائه نموديد؟

براي اولين بار بود که نرم افزار Acrobate عرضه مي‎شد.
در اين گزارش، راهبردها و موقعيت‎هاي تجاري PDF تدوين شده بود.
پس گروهي تشکيل داديم که شامل تعدادي از متخصصين مشهور و فعال بود. در اين گروه، سه برنامه نويس و دو دانشمند معروف در عرصه علوم رايانه عضويت داشتند.
در ابتدا، قرار بود که سه برنامه نويس گروه، مدل اوليه موتور Render را تدوين کنند، موتوري که توانايي نمايش فايل‎هاي خروجي از فرآيند Graphic Binder، بر روي صفحه را داشته باشد.
موتور توليدي آنها، از عملکرد سريع و بسيار بالايي برخوردار بود.

همين امر باعث شد که به کار خود اميدوار شده و آن را ادامه دهيم.
پس از آن، به سراغ «داگ برونر»، يکي از دوستان خود رفتم که با مترجم PostScript به خوبي آشنا بود و تمام اقدامات خود را بر روي آن متمرکز نموده بود.
به او گفتم: من بايد Graphic Binder را ويرايش کنم، به طوري که در يک مترجم PostScript قرار گرفته و از کارآيي خوب و بالايي نيز برخوردار باشد.
نظر اصلي بر اين بودکه سيستم جديد، توانايي اجراي کليه فونت‎هاي Type1، Type2 و Type3 را داشته باشد و بتواند از اين فايل‎هاي مختلف، خروجي بگيرد.
بخش ديگري از کار توسط «پيتر هايبارد» انجام گرفت.
وي يکي از مجرب‎ترين متخصصان رايانه‎اي در Adobe بود که آشنايي کاملي با ساختار سند داشت.

از «پيتر» درخواست کردم تا يک فرمت انعطاف‎پذير ايجاد کند که قابليت توسعه داشته و از فايل‎هاي مسطح بهره بگيرد.
اين فايل، در مقايسه با فايل PostScript، مزاياي بيشتري دارد.
در اين فايل، صفحات، مستقل بوده و امکان ساخت نشانگر براي هر صفحه وجود داشت.
همچنين نيازي به تمام اپراتورهاي مشروط نبود.
همچنين مي‎توان حجم زيادي از اطلاعات استاتيک مربوط به سند را در اختيار داشت.
«پيتر» با ابداع برنامه‎اي موسوم به CAS، ساختار اوليه زبان PDF را تشکيل داد.

س: به نظر شما آيا متخصصين Adobe توانستند هنگام عرضه اوليه PDF، منطق آن را درک کنند؟

خوشبختانه، اکثر اعضاي اين گروه توانستند منطق اين زبان را درک کنند.
اما لازم به ذکر است که تشريح مزاياي PDF به بخش فروش و بازاريابي، بسيار مشکل بود.
در آن زمان، هنوز هم اينترنت به صورت امروزي، گسترش نيافته بود.

همنوایی هنر و چاپ

س: پس از عرضه Acrobat و PDF در سمينار C-Bold ايالات متحده آمريکا در سال ۱۹۹۱ ميلادي، استقبال مردم از آن چگونه بود؟

ج: افرادي که کاملاً در صنعت نشر درگير بودند، به اين امر کاملاً آگاهي داشتند که:
در اختيار داشتن فرمتي که توانايي انتقال Platformهاي مختلف را داشته باشد، چه مزيت مهمي محسوب مي‎شود.
اين مشکلي در طي ۳۰ سال گذشته همواره وجود داشته است.
زبان‎هاي SGML، XML و…، اقداماتي در زمينه ايجاد يک سند مجازي هستند که امکان دريافت و ارسال آنها به سادگي امکان‎پذير باشد.
در آن زمان، به نظر من، موقعيت، زمان و مکان مناسبي وجود دارد که امکان عملکرد تمام درايورهاي چاپي، همانند يک درايور چاپي PostScript را فراهم نمايد.
ضمناً مي‎توان تمام اسناد را بدون کسب اجازه از برنامه‎هاي کاربردي دريافت نمود.
به عبارت ديگر، نيازي به همکاري با مايکروسافت، Quark و … وجود نداشت.
امکان برداشتن فايل‎هاي پست اسکريپت و پياده کردن آنها در مراحل بعدي نيز ايجاد شد.

س: در آن زمان، Adobe تصميم گرفت يک طرح وسيع بازاريابي به نام «دفتر بي‎نياز به کاغذ» را اجرا کند. آيا شما به اين عقيده اعتقاد داشتيد؟

ج: بايد اعتراف کنم که اعتقادي به اين امر نداشتم، زيرا هنوز هم مردم تمايل زيادي به مطالعه کتاب دارند. اما به ارسال و دريافت اسناد از يک نقطه به نقطه ديگر، بدون اينکه نيازي به کاغذ باشد، معتقد بودم، زيرا اين امر موجب صرفه جويي در مصرف کاغذ و در نتيجه، کاهش قطع درختان و نابودي جنگل‎ها مي‎شود. البته باز هم تاکيد مي‎کنم که عرضه Adobe و PDF، کار چندان ساده‎اي نبود، به طوري که عرضه تجاري آن حدود پنج سال طول کشيد.

س: اگر اين محصول را با ساير توليدات مانند Golive مقايسه کنيم، به اين نتيجه مي‎رسيم که بازاريابي آن، مدت زيادي به طول کشيده است.
چنين محصولاتي بايد بتوانند سرمايه و سود فراواني را براي توليد کننده به همراه داشته باشند.
همچنين هيچ شانسي براي ايجاد يک زير بناي مطلوب وجود ندارد که بتواند شرايط لازم براي گسترش تدريجي يک نرم افزار به وجود آورد.
نظر شما در اين زمينه چيست؟

ج: در ابتدا تصور ما بر اين بود که اين فرمت با استقبال فراواني از سوي مردم مواجه مي‎شود و مي‎توانند به راحتي، قابليت‎ها، ويژگي‎ها و کاربردهاي آن را درک کنند. اما در عمل، چنين اتفاقي نيفتاد.

رشد Acrobat، بسيار کند بود. البته اين رشد تدريجي همراه داشت و هرگز سير نزولي نداشت.
شرکت Adobe، فشار زيادي بر ما وارد کرد تا اين طرح را متوقف کنيم، زيرا از لحاظ اقتصادي، موفقيت آميز نبود.
اما من معتقد بودم که اين طرح، در طولاني مدت به نتيجه خواهد رسيد و اجازه توقف آن را ندادم.

پوسترها و پیام ها

س: آيا تصور مي‎کرديد که صنعت چاپ و نشر، اولين صنعتي باشد که به سراغ اين فرمت برود؟

ج: هرگز چنين تصوري نمي‎کردم.
البته لازم به ذکر است که گسترش اين فرمت در عرصه چاپ، مستلزم مرتفع کردن مشکلات و موانع متعددي است که در اين زمينه وجود دارند.
تصور من بر اين بود که کارکنان دفاتر و کساني که با شبکه کار مي‎کردند، اولين افرادي باشند که از اين طرح استقبال کنند.

س: در ابتدا چه مشکلاتي در اين زمينه وجود داشت؟

ج:همان گونه که پيشتر گفتم، تصميم اوليه ما اين بود که دو محصول را به بازار عرضه کنيم که شامل Reader و Acrobat بودند.
کاربران متعددي بودند که مجوز استفاده از PostScript را داشتند، اما به نظر من، با ابداع PDF، نوعي احساس حسادت نسبت به اين فناوري در آنها ايجاد شد.

س: در خلال گسترش و توسعه اين محصول با چه مشکلاتي مواجه بوديد؟

ج: شايد بتوان گفت يکي از مهمترين مشکلات و يکي از بهترين ابداعاتي که توسط بخشي از سيستم اوليه Acrobat به وجود آمد، موتور جايگزين کننده فونت بود.
اين موتور، توانايي شبيه سازي عرض هر فونت را داشت، در اين صورت، ديگر نيازي به ارسال فونت، همراه با سند وجود نداشت.

البته، امروزه اين قابليت، چندان مورد استفاده قرار نمي‎گيرد، زيرا با استفاده از اينترنت پر سرعت، امکان ارسال فونت همراه با سند فراهم شده است.
اما در روزهاي آغازين، اين مسئله، يکي از معضلات مهم محسوب مي‎شد.
به نظر من، ساخت و عرضه اين موتور، يک ابداع هوشمندانه بود.

س: پس از گذشت حدود دو دهه، پس از مشاهده رشد و گسترش محصول خود، چه احساسي داريد؟

ج: در واقع، از گسترش و فراگير شدن PDF و کاربردهاي آن در رشته‎هاي مختلف، بسيار خوشحال و هيجان زده مي‎شوم.
تصور مي‎کنم که در آينده‎اي نزديک، PDF، به صورت منظم و تدريجي، جايگزين گردش کاغذ خواهد شد.
البته در دنياي الکترونيک، چنين مسئله‎اي وجود دارد و انجام اين کار، مستلزم صرف زمان زياد و انجام فعاليت‎هاي گسترده مهندسي است.

فناوری پیش از پرواز

س: آيا هنوز هم عقايد جديدي در مورد PDF به شرکت Adobe پيشنهاد مي‎کنيد؟

ج: هنوز هم فشار زيادي را به شرکت وارد مي‎کنم. گاهي اوقات تصور مي‎کنم که شرکت Adobe، بهترين بستر را براي PDF فراهم کرده است.
همچنين PDF داراي حيات خاص خود است. نبايد فراموش کنيم که PDF، مهمترين و بزرگترين محصول شرکت Adobe محسوب مي‎شود.
اگر بتوانيم قابليت‎هاي ديگري به آن اضافه کنيم، آينده درخشاني در انتظار آن است.

س: انتظار شما از PDF در ده سال آينده چيست؟

ج: در بسياري از کتابفروشي‎ها و پايگاه‎هاي اينترنتي مانند WWW.AMAZON.COM مي‎توانيد پيش از خريد، فايل‎هاي PDF را بررسي کنيد.
به اعتقاد من، روزي فرا خواهد رسيد که کليه اسناد به صورت PDF عرضه خواهد شد
و کليه ناشران، ناچار خواهند بود که PDF را بپذيرند.
هزينه چاپ کتاب، بسيار بالاست.

من به چاپ براساس تقاضا معتقدم و فکر مي‎کنم که نسلي از کتاب‎هاي الکترونيکي، به زودي فراگير خواهند شد.

س: در حال حاضر، مباحث مربوط به مشخصات فني PDF گسترش يافته است.
البته مي‎توان زبان XML را خاستگاه اصلي تمام اين مباحثات در نظر گرفت.
به نظر شما آيا PDF بايد کاملاً در زبان XML کد گذاري شود و آيا چنين امکاني وجود دارد؟

ج: انجام اين کار، از لحاظ علمي، امکان‎پذير است.
البته اين جمله من از تحقيقات و مطالعات گسترده در اين زمينه ناشي مي‎شود.
اما سئوال اصلي اين است که آيا استفاده و نصب PDF، ساده‎تر انجام مي‎گيرد؟
آيا PDF مي‎توان از لحاظ اندازه، مزيتي را براي فايل به وجود آورد؟
بايد بگويم که چنين مسئله‎اي امکان ندارد و حتي ممکن است موجب بزرگ‎تر شدن فايل شود.

س: در مورد استفاده از PDF در سيستم‎هاي «مکينتاش» (OSX) چه نظري داريد؟
آيا اين عرصه جديد است؟

ج: در آينده‎اي نزديک، اين امر تحقق خواهد يافت. در حال حاضر، فايل‎هاي متعددي وجود دارند که کاربرد آنها در سيستم عامل OSX امکان‎پذير است.
البته اين تصور من است، اما هنوز آن را امتحان نکرده ام، ولي به زودي چنين کاري خواهم کرد.

هنگامي که «استيو جابز»، شرکت Next را تاسيس کرد، به شرکت Adobe آمد و ما Adobe و PostScript را به او عرضه کرديم.
وي از ديدن اين طرح بسيار خوشحال شد.
اما هنگامي که به شرکت Apple بازگشت، متوجه شد که امکان استفاده از PostScript در رايانه‎هاي اپل وجود ندارد.
در نتيجه، او کار با PDF را آغاز کرد که اين امر کاملاً طبيعي به نظر مي‎رسد.

س: شما معمولاً از چه نوع رايانه‎اي استفاده مي‎کنيد؟

ج: من داراي يک رايانه تيتانيم پرتابل و يک G4 هستم. اما هنوز هم طرفدار MAC هستم.

نرم افزار آگفا

س: آيا از اين مسئله ناراحت نيستيد که بعضي از قابليت‎هاي Acrobat در سيستم عامل ويندوز عمل مي‎کنند، اما امکان استفاده از MAC وجود ندارد؟

ج: من طرفدار PlatForm‎هاي يکپارچه و منسجم هستم.
زماني که WebCapture براي رايانه‎هاي شخصي عرضه کرديم، اين کار با اعتراض شديد دارندگان رايانه‎هاي MAC مواجه گرديد، زيرا از قابليت فوق العاده‎اي برخوردار بود.

من شرکت APPLE را تحت فشار قرار دادم تا از آن در رايانه‎هاي MAC استفاده کند که در پايان نيز موفق به انجام اين کار شدم.
مسئله مهم ديگري که بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است که تعداد کاربران سيستم عامل ويندوز از کاربران MAC بيشتر است.
در نتيجه، فرآيند توسعه و گسترش PDF نيز در چنين مسيري حرکت خواهد کرد.

س: همانگونه که مي‎دانيم، عملکرد PDF در مقايسه با کليه بسته‎هاي نرم افزاري کاربردي، متفاوت است و به اعتقاد من، PDF، نوعي «دموکراسي داده‎ها» محسوب مي‎شود، زيرا امکان برداشتن و استفاده مجدد از آن در هر زماني وجود دارد. آيا مي‎توان گفت که اين مسئله، انگيزه اصلي «جان وارناک» براي ابداع PDF بود؟

ج: دقيقاً درست است. هنگامي که کار خود را شروع کرديم، PDF چندان مورد استفاده قرار نمي‎گرفت.
در آن زمان، فقط امکان چاپ و مشاهده به وسيله PDF وجود داشت.

من هميشه معتقد هستم که برنامه‎هاي کاربردي، بايد ساختارهاي بيشتري را در طول زمان در اسناد خود جاي دهند.
تا امکان استفاده کامل از آن وجود داشته باشد.
مثلاً در Acrobat5، امکان تفکيک تصاوير از اسناد وجود دارد.
اما من با طرحي که موجب تفکيک يک جريان ممتد از متن مورد نظر مي‎شود، مخالف هستم، به همين دليل، PDF را نوعي مخزن و سند در نظر مي‎گيرم.

س: هنگامي که به گذشته بر مي‎گرديد و فعاليت‎هاي خود را مرور مي‎کنيد، چه احساسي داريد؟

ج: هر کس ديگري نيز که به جاي من بود، احساس رضايت و خرسندي مي‎کرد.
هيچ يک از ما تصور نمي‎کرديم که PDF بتواند چنين تاثير مهمي بر صنعت چاپ و نشر داشته باشد.
من از دستاوردهاي شرکت Adobe بسيار مفتخرم.

به روز رسانی اتوماسیون

مهتاب موید