سیر تمدن بشری در طول تاریخ مسیر و راههای گوناگونی را طی نموده است. راههایی طی آنها هر كدام دستآوردها و پیامدهای مثبت و منفی بسیاری را در حافظه تاریخی بشر به یادگار گذاشتهاند. انسان بیش از هشت هزار سال تاریخ مدون دارد كه تمدنهای كهن در پیدایش، ایجاد و حفظ این تاریخ نقش بسزایی داشتهاند.

متأسفانه بسیاری از دستآوردهای این تمدنها در طول همین تاریخ و در نتیجهی جنگها و نبردهای متعدد، از میان رفته و امروزه تنها میتوانیم با استفاده از نشانهها و بهرهگیری از قدرت تخیل خود به اهمیت آنها دست پیدا كنیم. اما فارغ از توجه به تاریخ كهن بشر بر روی زمین كه بسیار مهم، ضروری و الزامی است، باید رو به جلو حركت كرده و از تجربیات عقل انسانی در طول این مدت بهرهمند گردیم كه در این میان انقلاب صنعتی و نیمه دوم قرن بیستم از جمله شاخصترین مقاطع تاریخی در تعیین خطمشی و مدل زندگی انسان هستند. به طوری كه حتی میتوان تاریخ تمدن را به دو بخش پیش از انقلاب صنعتی و پس از انقلاب صنعت تقسیم كرد.

چاپ در جهان

اندیشه رنسانس و مفهوم اومانیسم نگاه انسان را نسبت به تمامی اجزا و پدیدههای پیرامون خود تغییر داد و از این رو است كه میتوان تاریخ انسانی را به این دو بخش تقسیم كرد. چرا كه انسان بعد از انقلاب صنعتی با تمام مؤلفههای دوران سنت به ستیز برخاست و نظام ارزشی نوینی را ایجاد كرد. این موضوع منشاء تحولات عمدهای در عرصههای گوناگون گردید. صنعتی شدن از جمله نتایج اساسی این دوران است. گذری به نوع زندگی جوامع مختلف پیش و پس از رنسانس مؤید و مبین این نكته است. این فرآیند پس از پایان یافتن جنگ دوم جهانی نیز شكل جدیدی به خود گرفته و سرعت پیشرفت در صنایع را صدچندان كرد.

صنعت چاپ نیز كه تابعی از كل صنایع است دستخوش این شرایط بوده و تغییرات عمدهای از اختراع گوتنبرگ آلمانی تا ماشینآلات چاپ فوق مدرن امروزی داشته است. تخصصی شدن حوزههای صنعت چاپ و بستهبندی به گونهای است كه امروزه بسیاری از فعالان هر بخش این صنعت از دیگر بخشها اطلاعی ندارند. اطلاعات و شرایط فنی و نظام تخصصی در واحدهای مختلف صنعت چاپ و بستهبندی تا سطح دكترای غیر حرفهای در دانشگاههای معتبر تدریس میشود.

این همه پیشرفت تنها در ظرف كمتر از نیم قرن به وقوع پیوسته است. به طوری كه هنوز برخی از ماشینآلات و تجهیزات ساده و ابتدایی در بعضی چاپخانهها مشغول به كار بوده و مورد استفاده قرار میگیرند. فعالان صنعت چاپ و بستهبندی در جوامع و كشورهای مختلف ناگزیر و ناگریز از این پیشرفتها بوده و چنانچه بخواهند در عرصه این صنعت پایدار باشند، باید خود را با پیشرفتهای روزافزون صنعت چاپ و بستهبندی همراه و همگام سازند.

چاپ ایرانی

صنعت چاپ كه از زمان امیركبیر در عهد قاجاریه به كشور وارد شده در ایران نیز متأثر از این پیشرفتها است. مسیری كه چاپخانهها و واحدهای مرتبط با صنعت چاپ و بستهبندی پس از انقلاب و بخصوص بعد از سال ۱۳۷۳ (همزمان با آزادسازی واردات ماشینآلات مدرن به داخل كشور) طی كردهاند، بسیار سریع و درخور توجه بوده است. از طرفی در این مدت دیدگاه و رویكرد فعالان اقتصادی و صنعتی نسبت به مسئله بستهبندی تغییرات عمدهای داشته است و شاهد تحولات گستردهای در نوع بستهبندیها و جعبههای مواد تولیدشده در كشور هستیم. این امر نیز تأثیر فراوانی بر سرعت پیشرفت صنعت چاپ و بستهبندی در داخل كشور داشته است.

در نتیجه دیگر نمیتوان چاپ را محدود به نشر كتاب و نشریه دانست، بلكه بخش اعظمی از محصولات چاپی در صنایع به كار برده میشود. این موضوع سسب شده تا تكنیكهای چاپ جعبه، كارتن، پكیج و… در داخل كشور از اهمیت فوقالعادهای برخوردار شود. تكنیكهایی نظیر فلكسوگرافی، روتوگراور، هلیوگرافی و… همهوهمه در صنعت بستهبندی نقش غیر قابل انكاری ایفا مینمایند.

از این رو، آگاهی از روند واردات ماشینآلات و تجهیزات این سیستمهای چاپی، نحوه طراحی در اینگونه چاپها، ملزومات مورد نیاز جهت دستیابی به كیفیت ایدهآل در این دست از چاپها و… میتوان به منظور بهرهبرداری صاحبان صنایع بسیار حائز اهمیت باشد.
بدین جهت ماهنامه چاپ و تبلیغات گپ وگفتی را با محمد دره لو یكی از مدیران، واردكنندگان و كارشناسان نامآشنای صنعت چاپ فلكسو و هلیوگرافی داشت. درهلو با تمام گرفتاریها و برنامههای فشردهی خود صمیمانه پذیرای خبرنگار این ماهنامه بود و آنچه در پی میخوانید دیدگاهها و نقطهنظرات وی در خصوص صنعت چاپ فلكسو و هلیوگرافی در ایران، راهكارهای برونرفت از شرایط فعلی و… است.

ـ وضعیت طراحی چاپهای فلكسو و هلیوگرافی در ایران چگونه است؟

ـ ـ تحلیل وضعیت طراحی در ایران به این بستگی دارد كه از كدام دید به آن بنگریم. اگر بخواهیم نسبت به نیاز كنونی متشریهای چاپ به وضعیت طراحی ایران بنگریم باید بگوییم تا حدودی جوابگوی نیاز بازار ایران میباشد. ولی اگر بخواهیم پا را فراتر نهاده و از دید تخصصیتر و جهانی به قضیه بنگریم متوجه ضعف آشكار در این قسمت مهم خواهیم شد.
همانطور كه میدانیم ابتداییترین و در واقع اصلیترین قسمت چاپ مربوط به پیش از چاپ میباشد كه عمده آن بخش طراحی است. ولی وقتی صحبت از سرمایهگذاری در پیش از چاپ است خواهیم دید در هیچ یك از چاپخانهها این مهم صورت نگرفته است و اگر هم صورت پذیرفته به صورت ابتدایی و ناكارآمد است.

ـ آیا طراحان فلكسو در ایران توانایی انجام ادیتهای لازم در این زمینه را دارند؟ و اگر این امكان را ندارند، چه عواملی موجب بروز این وضعیت شده است؟

ـ ـ ما در ایران علیرغم داشتن طراحان قابل باید بگوییم به علت نداشتن ابزارهای لازم و تجهیزات مناسب از انجام طراحی منطبق با نیاز بازار جهانی بدور هستیم.
البته شاید سخنان اینجانب به عنوان یكی از واردكنندگان ملزومات چاپی اینگونه تعبیر گردد كه قصد تبلیغ محصولات و نرمافزارهای خارجی را دارم ولی اگر مقداری منصفانه به قضیه بنگریم خواهیم دید كه نمیتوان چشم بر این همه تفاوت موجود پوشاند. در دنیایی كه امروزه نرمافزارهای مدیریت رنگ و كمك طراحی دهها هزار یورو قیمت دارد به وضوح میتوان به خلاء اینگونه تكنولوژی در پیش از چاپ ایران پی برد. تكنولوژیهای كارآمدی كه در كل دنیا تجربه گردیدهاند ولی در ایران هنوز طراحی به صورت سنتی و آزمون و خطا پیش میرود.

به طور مثال این شركت در اقدامی كم سابقه هر سال هزینههای هنگفت و دعوت از كارشناسان خبره خارجی در نمایشگاه چاپ و بستهبندی زمینه انتقال اطلاعات لازم به دانشطلبان را فراهم میآورد ولی باز آنطور كه انتظار میرود استقبال لازم از طرف چاپخانهداران بخصوص پرسنل فنی و طراحان صورت نمیپذیرد كه به عقیده اینجانب دلیل اصلی آنها از عدم تمایل صاحبان صنایع در سرمایهگذاری در این بخش میباشد.

ـ آیا طراحان، چاپخانه داران و سفارشدهندگان محصولات چاپ فلكسو با تكنولوژی آنیلوكس آشنایی دارند؟

ـ ـ مسلماً همكاران عزیز كه در چاپ فلكسو فعالیت دارند كاملا با آنیلوكس و نحوه انتخاب آن آشنایی كامل دارند. ولی تنها ضعف موجود در این زمینه عدم داشتن سری كامل آنیلوكسها در چاپخانهها میباشد كه در قالب موارد به بحث گرانی این سیلندر برمیگردد و عدم داشتن آنیلوكس كافی را میتوان به نرسیدن رنگ و شید دلخواه در یك كار چاپی منجر دانست.

ـ تكنولوژی آنیلوكس چه امكانی را به منظور بالا بردن كیفیت محصولات چاپی فلكسو ایجاد میكند؟

آنیلوكس را نمیتوان یك تكنولوژی دانست. آنچه میتوان از آن به قلب چاپ نام برد و در یك محصول چاپ موفق سیلندر آنیلوكس سهم عمدهای دارد مخصوصا با تكنولوژی جدید سیلندر آنیلوكس كه ساخت شركت زچر آلمان میباشد محدودیتها در چاپ فلكسو به حداقل رسیده است و چاپ فلكسو را به هلیوگراور كاملا ًنزدیك كرده است و آن به این صورت است كه با یك سیلندر آنیلوكس می توان انواع كارهای چاپی مانند ترام و تن پلات و خط و نوشته های ریز و درشت را چاپ نمود كه این امر باعث می گردد تا شما بتوانید با یك دستگاه ۶ رنگ تا ۸ رنگ و یك دستگاه ۸ رنگ تا ۱۰ رنگ یا بیشتر چاپ كنید.

ـ به نظر میرسد علی رغم وجود ماشینآلات و تجهیزات مدرن در داخل ایران، كیفیت مطلوب و دلخواهی در چاپهای فلكسو و هلیو وجود ندارد. جنابعالی علت این امر ار در چه مواردی میدانید؟

نكتهای كه در بالا اشاره شد تا حدودی درست است و علت آن این است كه ما در تمام مراحل چاپ مشكل داریم.
یك ماشین چاپی عالی ضامن یك محصول چاپی مطلوب نمیباشد چون موارد زیادی در تولید یك محصول با كیفیت دخیل میباشد كه از آن میتوان به پیش از چاپ خوب مواد اولیه خوب و رعایت استانداردهای جهانی نام برد.
وقتی حتی یك حلقه از زنجیره فوق دارای نقص باشد نمیتوان انتظار محصولی با كیفیت مطلوب را داشت.

ـ ملزومات و مواد مصرفی چاپ فلكسو و هلیوگرافی در ایران از چه كیفیتی برخوردار هستند؟ آیا این مواد با استاندادرهای بین المللی انطباق دارند؟

تقریباً میتوان گفت در چاپ فلكسو و هلیو به جز سلفون و مركب كه ۹۰ درصد آن تولید داخل می باشد الباقی مانند سیلندر و چسب و كلیشه و … وارداتی هستند.
مواد وارداتی نیز به دو دسته با كیفیت كه از اروپا و اقتصادی كه آسیای شرقی وارد میشوند تقسیم میگردند. معمولاً مواد مصرفی در یك كار چاپی به علت فراهم كردن توجیه اقتصادی و از روی دیگر به علت رقابت شدید در پایین آوردن قیمت تمام شده نمیتوانند از كیفیت بالایی برخوردار باشند و میتوان گفت تا حدود زیادی كیفیت فدای رقابت میگردد كه این عادت بد سبب گردیده روند رشد كیفیت در محصولات چاپی به كندی صورت پذیرد.

ـ جنابعالی یكی از مطرح ترین واردكنندگان تجهیزات، ماشین آلات، مواد مصرفی و … در چاپ فلكسو هستید. در این زمینه با چه مشكلات و موانعی مواجه هستید؟

مشكل اصلی عدم حمایت دولت از شركت های واردكننده و بازرگانی است.
این درست كه باید از تولیدكندگان حمایت نمود تا روزی شاهد شكوفایی صنعت در ایران باشیم تا فرصتهای شغلی زیادی ایجاد گردد ولی در واردات مواد اولیهای كه در ایران تولید نمیشود به طور مثال كلیشه ژلاتینی دولت باید با واردكنندگان مساعدت لازم را بعمل بیاورد تا شاهد مشكلات كنونی از قبیل مشكلات اعتباری بانكی و گمركی و غیره نباشیم. همین طور دولت باید واردكنندگانی كه واردات آنها با خدمات پس از فروش همراه میباشد تفاوت قایل باشد و بستر مناسبی را برای این مهم فراهم كند تا از ورود اجناس بیكیفیت به كشور جلوگیری گردد.

ـ آیا بحران جهانی اقتصاد بر روند كاری صنعت چاپ ایران تاثیر داشته است؟ ابعاد و حجم این تاثیرات به چه میزانی است؟ در صورتی كه این بحران تاثیر فراوانی بر اقتصاد و صنعت ایران داشته باشد، شما چه راهكاری به منظور برون رفت از این شرایط ارائه میدهید؟

مسلماً بحران جهانی اقتصاد بی تاثیر نبوده و مشكلات زیادی را برای صنایع پیش آورده كه صنعت چاپ نیز از این آسیب بینصیب نبوده است. كاهش یا افزایش قیمت یورو یا به عبارتی نوسانات ارزی مشكلات عدیدهای برای مصرفكنندگان و همین طور واردكنندگان ایجاد نمود كه این آسیبها حتی بعد از گذشت مدتها در صنایع قابل مشاهده بوده و بسیار عیان است. وقتی مصرفكننده با مشكل نقدینگی رو به روست و در پرداخت خریدها و سفارشات خود دچار تاخیر میشود زنجیره كلی اقتصاد را مختل نموده و آسیبهای زیادی به چرخه اقتصاد وارد میآورد.

راه حل مشكل فوق را فقط میتوان در پایین آوردن و كاهش مدت زمان پرداخت هزینههای خرید مواد مصرفی و محصولات چاپی عنوان كرد. به طور مثال در حال حاضر پرداخت هزینههای خرید به صورت ۴ ماهه یا بیشتر میباشد كه این مدت زیاد با توجه به نواسانات بازار موجب مشكلات عدیده برای تولیدكنندگان و واردكنندگان مواد اولیه موجب شده و اختلالات فراوانی را در زنجیره اقتصادی بازار پدیده آورده است.

ـ شرایط دیپلماسی بینالمللی و تحریمهای اقتصادی كه علیه جمهوری اسلامی ایران به وقوع پیوسته است، تاثیری بر فرآیند فعالیت جنابعالی و مجموعهی متبوع شما داشته است؟

مسلماً تحریمهای صورت گرفته علیالخصوص تحریمهای بانكی، مشكلات عدیدهای را برای واردكنندگان ایجاد نموده است.
همچنین شركتهای معتبر تولیدكننده مواد اولیه با احتیاط بیشتری با ایران همكاری مینمایند و سعی در فروش به صورت نقدی دارند. به طوری كه كمتر به صورت اعتباری با مشتریان ایرانی معامله مینمایند.
ولی لازم به ذكر است آنها هیچگاه نمیتوانند چشم بر بازار ایران ببندند و تجارت با ایران را نادیده بگیرند.

ـ در پایان چنانچه نكته و موردی باقی مانده كه لازم میدانید باید مطرح شده و از قلم افتاده است، بیان فرمایید.

فقط نكته قابل ذكر این كه ما از همین جا اعلام میداریم این شركت آمادگی كامل برای ارتقا صنعت چاپ و بالا بردن دانش فنی مهندسین و دستاندركاران این بخش از طریق برگزاری سمینار و راهاندازی كلاسهای كوتاه مدت آموزشی و اقداماتی از این دست را دارد كه البته منوط به مساعدت و همكاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنایع و همچنین همكاری اتحادیههای چاپخانه داران، لیتوگرافان و صحافان میباشد.

مهتاب موید