چاپ گراوور به شکل های زیر دیده میشوند:

– لبه ی دندانه دار بر روی خطوط و حروف

– تکثیر تصویر با کیفیت خیلی خوب، چون دیوارههای شابلون (Screen)، عمقهای متفاوتی دارند (یعنی مقادیر مختلفی مرکب).

– در چاپ گراوور با عمق متغیر، نقاط هم اندازهی شابلون مربعی، در تمامی درجههای رنگی وجود دارند. در درجههای رنگی روشن، اغلب سلولها به صورت نادرست به چاپ میرسند.

– در چاپ گراوور با فضا و عمق متغیر، نقاط شابلون (Screen) با اندازههای مختلف و با سطح متفاوت اشباع رنگی تولید میشوند.

معمولاً تولیدات چاپ گراوور با تیراژ بالا چاپ میشوند، تولیدات چاپی با کیفیت بالا عبارتند از:

– گاهنامه ها، مجلات، کاتالوگهای سفارشی

– فیلمهای پلاستیکی

– ورقههای فلزی

– فیلمهای شفاف، ساکها

– اسناد امنیتی، تمبرها، اوراق بانکی

۳-۲-۳-۱- لیتوگرافی / چاپ افست

چاپ افست به عنوان مهمترین تکنولوژی رایج، همراه با توصیف خود تکنولوژی و فرآیند پلیت چاپی، نمونههایی از ماشینآلات و چگونگی مرکبدهی و واحدهای مرطوب کننده در بخش ۱-۲ به طور مشروح، توضیح داده خواهد شد.
در «لیتوگرافی»، بخشهای چاپی و غیرچاپی در یک سطح قرار دارند. تفاوت اصلی فضاهای چاپی، این است که آنها مرکب پذیرند در حالی که عناصر پلیت غیرچاپی مرکب را پس میزنند. این پدیده، حاصل ویژگیهای فیزیکی در دو سویه سطح است.

بیشتر بخوانیم : چاپ افست خشک

میتوان چاپ لیتوگرافی را به بخشهای زیر تقسیم بندی کرد:

– لیتوگرافی سنگی (جریان چاپ مستقیم با استفاده از یک پلیت چاپی سنگی)
– کلوتایپ (Collotype) یا جریان چاپ مستقیم
– چاپ افست (جریان چاپ غیر مستقیم) و
– دی لیتو (di-lito، جریان چاپ مستقیم با پلیت چاپی افست)

آلویس سنفلدر (Alois Senefelder) در سال ۱۹۷۶، «لیتوگرافی» را اختراع کرد. تصویری که قرار بود چاپ شود، با استفاده از مرکب خاصی روی سنگ، طراحی میشد. قبل از این که سنگ را مرکبدهی کنند، آن را خیس میکردند. پس از این مرحله، فضاهای غیر تصویری سطح سنگ، مرکب نمیگرفتند. (شکل ۱۷-۳-۱)

کلوتایپ (Collotype) فناوری لیتوگرافی دیگری است.

آغاز آن (۱۸۵۶) بهای ال پویتوین (A.L.Poitevin) باز میگردد. با استفاده از این روش میتوان تنهای پیوسته [تصاویر همگون] را بدون ترامگذاری، دوباره تولید کرد و به کیفیت چاپی مطلوبی دست یافت (مثلاً بدون وجود پیچازی).

یک لایهی ژلاتینی حساس به نور که بر روی یک پایه شیشه ای قرار دارد، در معرض یک نگاتیو قرار میگیرد و سپس ظاهر میشود. فضاهایی که مقادیر مختلف آب در خود گنجانده اند، چاپ میشوند. پس از این که پلیت چاپی خیس شد، ویژگیهای جذب رنگی متمایزی پدید میآید. همانند لیتوگرافی سنگی، از کلوتایپ فقط برای تولیدات چاپی هنری، استفاده میشود (با تیراژ پایین).

«چاپ افست»، اصلیترین فناوری لیتوگرافی است. این روش، یک فناوری لیتوگرافی غیر مستقیم است که در آن، مرکب ابتدا از پلیت چاپی به یک حامل میانی انعطافپذیر [لاستیکی] و سپس به روی سطح منتقل میشود. روش کاری چاپ افست در شکل ۱۸-۳-۱ به نمایش درآمده است.

برای اینکه پلیت چاپ، خاصیت دفع مرکب داشته باشد (اثر متقابل سطح پلیت چاپی و مرکب)، دو سیستم متداول وجود دارد:

– «فناوری چاپ افست رایج»: رطوبت دهی پلیت چاپی با استفاده از یک محلول مرطوب کننده (آب همراه با مواد دیگر). محلول مرطوب کننده، توسط نوردهای مرطوب کننده، به شکل یک لایهی خیلی نازک بر روی پلیت مالیده میشود. فضاهای غیر تصویری پلیت، جاذب آب (Hydrophilic) هستند یعنی آب را جذب میکنند و فضاهایی که مرکب پذیرند، جاذب روغن هستند و بدین ترتیب، آب را به خود راه نمیدهند. لایه ی محلول مرطوب کننده از انتقال مرکب جلوگیری میکند.

از آنجا که این فناوری در حال حاضر، متداولترین روش است، اثر واپس زدن مرکب و محلول مرطوب کننده، معمولاً همیشه با «چاپ افست» پیوند دارد.
بدین ترتیب، واحدهای مرکبدهی و مرطوب کننده، در چاپ افست، مورد نیاز هستند. در شکل ۱۹-۳-۱، یک واحد چاپی کامل به نمایش درآمده است.

– «تکنولوژی چاپ افست بدون نیاز به آب»: سطح پلیت چاپی، در واقع مرکب را پس میزند، چون مثلاً یک لایه ویژهی سیلیکنی روی آن قرار دارد (تقریباً با ضخامت ۲ میکرومتر). این روش به عنوان «افست بدون آب» معروف شده است (و یا حتی در بعضی موارد به عنوان افست خشک).
باید در هر دو سیستم، از پلیتهای چاپی متناسب و مرکبهای ویژهای استفاده کرد.

در یک دستگاه افست معمولی، باید برای مرکبدهی پلیت چاپی، دو دسته ی مختلف در نظر گرفت:

– منبع ذخیرهی مرکب
– منبع ذخیره محلول مرطوب کننده

بر روی سطوح، «منبع ذخیرهی مرکب»، به روشی پیچیده با «منبع ذخیرهی محلول مرطوب کننده» مرتبط شده است. معمولاً جنس پلیت چاپی از آلومینیوم یا پلی استر است. سپس لایه ای که تصاویر را تولید میکند، روی آن مالیده میشود. بخشهایی از یک پلیت افست، در شکل ۲۰-۳-۱ نشان داده شده است؛ شکل ۲۰-۳-۱ الف، یک پلیت افست معمولی و شکل ۲۰-۳-۱ب یک پلیت بدون نیاز به آب را نشان میدهد.

در شکل ۲۱-۳-۱، طرح یک دستگاه افست ورقی پنج رنگ با قابلیت چاپ دو رو به نمایش درآمده است.
حال میتوان کلیه ی رسانه ی چاپ را از یک بروشور جداگانه گرفته تا یک کاتالوگ با کیفیت، توسط فناوری چاپ افست، به چاپ رساند.

فناوری دی-لیتو

«فناوری دی-لیتو»، یک فناوری لیتوگرافی که در آن پلیت چاپی مستقیماً بر روی سطح چاپ میشود، فقط برای چاپ روزنامه شکل گرفت. امتیاز این فناوری در آن بود که میشد از دستگاههای چاپ روتاتیو لترپرس متداول، استفاده کرد. نصب و به کاراندازی یک واحد مرطوب کننده، در واحدهای چاپی این دستگاهها، تغییری ایجاد کرد.

چاپ با استفاده از پلیتهای چاپی متداول انجام میگرفت، اگر چه به دلیل فشار بالای ناشی از تماس مستقیم با کاغذ و استحکام و ثبات لازم در چاپ روزنامه، در کلیه مراحل، میبایست یک لایهی ویژه روی پلیتها زده میشود. این فناوری، تنها نقش کوتاه مدتی بازی کرد. زمانی که سرمایه گذاریهای جدید در کمپانی های چاپ روزنامه شکل گرفت، دستگاههای رول افست که چاپ را بر روی سطح از طریق یک سیلندر لاستیکی انجام میدهند، جایگزین این فناوری شدند.

فناوری قبل از چاپ

مهتاب موید